Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
64
1.Antropolodzywkoloniach-wojny„białegoczłowieka”
sątakżewarunkiterenoweorazmiejscowysposóbprowadzeniawalki.
Dlategoteżkoniecznejestprzeprowadzaniespecjalistycznegorozpozna-
nia,podczasktórego-jakzauważaCallwell-niejestmożliwepolega-
niejedynienainformacjachuzyskanychodtubylców,gdyżposiadająoni
powierzchownąwiedzęoczasie,liczbach,miarach,dystansieinawet
gdybychcieli,toitakniebylibywstanieudzielićpotrzebnychinformacji.
Wynikastądpotrzebaorganizowaniadobrzeprzygotowanychiwyposa-
żonychekspedycjiwywiadowczych,pozwalającychwsposób„agresyw-
ny”przeprowadzaćrekonesansnamiejscu.
Wydajesię,żenajbardziejilustratywnymprzykłademtakiego„agre-
sywnego”podejściadobadańnaukowychbyławyprawadoTybetu
zorganizowanawlatach1903-1904podkierownictwempułkownikasir
FrancisaEdwardaYounghusbanda,którejbezpośrednimefektembyłoroz-
ciągnięciebrytyjskiejsferywpływównaBirmę,Bhutan,SikkimiTybet.
Wwyprawietejuczestniczyłook.3tys.żołnierzybrytyjskich,indyjskich,
nepalskichGurkhówiSikhów(wyposażonychm.in.wartylerięgórską
ikarabinymaszynowe)orazok.7tys.tragarzyrekrutowanychwNepalu
iSikkimie.PodczasswojegopochodudostolicyTybetu,Lhasy,wypra-
wataparokrotniezmierzyłasięzarmiątybetańską.Choćgeopolityczne
kalkulacje,któreskłoniłyBrytyjczykówdoorganizacjitegoprzedsięwzię-
cianaukowo-wojskowego,wymierzonebyłyprzedewszystkimwinte-
resyrosyjskie,tonajwiększeidługofalowekorzyściuzyskałrządchiński,
zktórymBrytyjczycyuzgodniliprzebieggranicywHimalajach.Gdyro-
syjskiezagrożeniedlabrytyjskiegopanowaniawIndiachokazałosięiluzo-
ryczne,traktatpodpisanyzChinamipółwiekupóźniejstałsiępodstawą
chińskichroszczeńi-wefekcie-aneksjiTybetu(SnellgroveiRichardson
1978;Hale2005;Hopkirk2011).
SposóbprzygotowaniaikrwawyprzebiegwyprawyYounghusbanda,
zakończonejpodbojemznacznychterytoriów,mogąbyćtraktowanejako
realizacjazałożeńopisywanychprzezCallwella.Choćuznawałon,żetu-
bylcyniesądobrymźródłeminformacjiwywiadowczych,postrzegałich
możliwościbojowejakopoważnewyzwaniedlanowoczesnejarmiibry-
tyjskiej.Zacofanietechnologiczneibrakiwwyposażeniuwojskotubylcze
rekompensowałoswojąwłasną,„naturalną”koncepcjąprowadzeniawoj-
ny.Składałosięnanią:zdecydowanielepszaznajomośćterenu,niskisto-
pieńorganizacji(cowtymprzypadkuzapewniałoznaczniekorzystniejszą
mobilnośćioperatywnośćtakichjednostek)orazmożliwośćwykorzysta-
niawdziałaniachinformacjioruchachwojskbrytyjskich,pochodzących
odnieprowadzącejwalkiludnościtubylczej.Jakzauważał,wojskatubyl-
czemogąnierozumiećnowoczesnejbronianitaktykicywilizowanych
armii,alejakoludziepozostający„bliżejnatury”posiadająinstynktowny
