Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Głównekierunkieuropejskiejmyśliadministracyjnej
47
nianowożytnejadministracjipublicznejpaństwa.PodstawowąteząWeberabyło
stwierdzenie,żenowoczesnepaństwowymagaistnieniaaparatuadministracyjne-
go,opartegonawyspecjalizowanychorganizacyjnieirzeczowostrukturachoraz
działającegoracjonalnieiskutecznie.Tylkotakiaparatadministracyjnymożebyć
gwarantemładuiporządkuspołecznego,wktórymprzestrzeganebędąpodstawo-
weprawapodmiotoweobywateli.JegozasadniczymicechamiwedługWebe-
ra:1)zawodowycharakteradministracji,powiązanyzestałymwynagrodzeniem,
2)specjalizacjawzałatwianiuokreślonychkategoriisprawizwiązanyztympo-
ziomyipionowypodziałpracy,określonyprawempozytywnym,3)hierarchicz-
nastrukturaoraz4)obowiązywanieformalnychijednolitychregułgeneralnych
funkcjonowaniawszystkichstrukturadministracyjnych,wykluczającycharbitral-
nośćidowolnośćadministracjiwobecobywateli.53
Szczególnąrolęwtakimaparacieodgrywająfachowiurzędnicy,którzyre-
alizująswojefunkcje„bezosobowo”,jedyniejakowykonawcyścisłychdyspozycji
prawapozytywnego.Weberowskimodeladministracjibyłzzałożeniaemocjonalnie
neutralny,tj.określałtylkopewientyporganizacjiadministracji,anieprzesądzał
zgóryojegoewentualnychwadach,któremogąwystępowaćwkonkretnejstruk-
turzeadministracyjnej.Modeltenchoćtraktowanyniebezkrytyczniepozostaje
aktualnydoczasówwspółczesnych.54
Powstanieniemieckiejteoriiprawaadministracyjnegonastąpiłowdrugiejpo-
łowieXIXw.Jejpodstawąbyłoodejściewbadaniachnadprawemadministracyj-
nymodmetodyopisowejizastąpieniejejmetodąformalno-dogmatyczną,stoso-
wanąszerokowdyscyplinachniemieckiegoprawaprywatnego.Takiepodejściedo
studiównadprawempublicznymwNiemczechzapoczątkowałPaulLabandwswo-
imfundamentalnymdzieleDasStaatsrechtdesDeutscheReiches.55Zastosowanie
metodyformalno-dogmatycznejsprowadzałoproblematykębadawcząprawaad-
ministracyjnegowyłączniedoanalizyprzepisówobowiązujących,zpominięciem
ocenyprzyczynichpowstaniaifunkcji.Wtensposóbstworzonezostałypodsta-
wyrozwojupozytywizmuprawniczego,charakteryzującegoaustriackieipruskie
piśmiennictwozzakresuprawapublicznegoprzełomuXIXiXXwieku.Decydu-
jącymczynnikieminspirującympowstanietegokierunkubadawczegownaukach
administracyjnychbyłfakt,żeniemieckanaukaprawapublicznegopozostawała
53M.Weber,op.cit.,s.693–726.
54C.J.Olbromski,KlasycznymodelbiurokracjiMaxaWebera;J.Malec,Historycznemodele
rozwojubiurokracji;J.Hausner,Odidealnejbiurokracjidozarządzaniapublicznego;A.W.Ja-
błoński,Racjonalność,pluralizmibiurokracja;dylematyteoriipaństwawXXw.orazL.Rubisz,
Biurokracjaapaństwo.Wszystkietepracezawartewzbiorze:Biurokracja.Fenomenwładzy
politycznejwstrukturachadministracyjnych,podred.K.Zuby,Toruń2007,s.17–106.
55P.Laband,DasStaatsrechtdesDeutscheReiches,t.I–II,
ubingen1879.