Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
44
ROZDZIAŁI.PolskairosyjskanaukaadministracjiodXVIIIdopoczątkówXXw.
strukcjiteoretycznychpłynnepojęciesłużbpublicznych,użytecznościpublicznej,
naruszonegointeresu.Wkonsekwencjiinstytucjeprawaadministracyjnegoprzed-
stawianonietyletak,jakwyglądałyonewświetleprzepisówprawapozytywnego,
iletak,jakkształtowałysieonewpraktycewładzlubsądów.41
RozwójniemieckichnaukadministracyjnychwIpołowieXIXw.następował
zdecydowaniewolniejniżweFrancji.Wynikałotozrozdrobnieniapolityczne-
goNiemiec,stojącegonaprzeszkodzietworzeniaogólnoniemieckiejteoriiprawa
administracyjnego,jakteżzniestabilnościstalereformowanychstrukturadmini-
stracyjnychposzczególnychpaństwniemieckich.Ztegowzględuzainteresowania
uczonychniemieckichtegookresukoncentrowałysięgłównienanauceadmini-
stracji,korzystającwtymwzględziezbogatejspuściznyniemieckiejpolicystyki
ubiegłegostulecia.42
PrekursoremnowoczesnejnaukiadministracjiwNiemczechbyłprofesoruni-
wersytetówwTybindzeiHeidelbergu,RobertvonMohl(1799–1875).Wswoim
podstawowym,dwutomowymdzieleNaukapolicjizgodniezzasadamipaństwa
prawa,wydanymwlatach1832–1834,przeciwstawiłpaństwupolicyjnemuteo-
riępaństwapraworządnego(Rechtsstaat),łączącegoelementykameralistyczno-
-policystycznezideamiliberalnymi.43Niekwestionującdominującejrolipaństwa
wsferzezarząduadministracyjnegopaństwa,vonMohlszczególnynaciskkładłna
legalizmdziałaniaaparatupaństwowegoorazpragmatyzmfunkcjonowaniaadmi-
41M.Gromadzka-Grzegorzewska,op.cit.,s.27–29;W.Witkowski,op.cit.,s.56.Wartowtym
miejscuzaznaczyć,żewpływteoriiprawaadministracyjnegonapraktykęadministracyjnąweFran-
cjidopołowyXXw.byłznikomy.Wynikałotozarównoznapoleońskiejtradycjiujmowania
administracjipublicznejzwyłączeniemaspektówformalno-prawnych,tj.wyłączniejakoscentrali-
zowanegoizbiurokratyzowanegoaparatuwykonawczego,bezwzględniepodporządkowanegowoli
politycznejrządu,zwykluczeniemszerszegoudziałuinstytucjisamorządowych,jakiztworzenia
konstrukcjiteoretycznychprawaadministracyjnegowsposóbjednostronny,czylizpunktuwidzenia
kontrolisądowej.Szerzejnatentematzob.:R.David,Prawofrancuskie.Podstawowezagadnienia,
Warszawa1965,s.214–224.
42Przykłademtunastępującepublikacje:R.vonMohl,DasStaatsrechtdes
onigreichs
Wirttenberg,t.IiII,
ubingen1829;J.vonPozl,LehrbuchdesBayerischenVerwaltungsrecht,
unchen1856;L.vonRonne,StaatsrechtderPreusssichenMonarchie,Berlin1856;J.Behr,
AllgemeinePolizeiwissenschaftslehreoderpragmatischeTheoriederPolizei-Gesetzgebungund
Verwaltung,t.IiII,Bamberg1868;G.Zimmermann,DieDeutschePolizeides19Jahrhundert,
Hannower1845.
43R.vonMohl,DiePolizei-WissenschaftnachdenGrundlagendieRechtsstaates,t.IiII,
ubingen1832–1834.Zpozostałychpractegoautorawyróżniająsię:Staatsrecht,Volkerrechtund
Politik.Monografien,
ubingen1862orazEnzyklopediederStaatswissenschaften,
ubingen1859,
znanazprzekładupolskiegodokonanegoprzezprofesoraSzkołyGłównejwWarszawieAntoniego
Białeckiego,podtytułemRobertavonMohla„Encyklopediaumiejętnościpolitycznych”,Warszawa
1864.Wpracywykorzystanoreprinttegodzieła,opatrzonyprzypisamiprzezAdamaBosiackiego,
R.vonMohl,Encyklopediaumiejętnościpolitycznych,t.IiII,Warszawa2003.