Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Głównekierunkieuropejskiejmyśliadministracyjnej
45
nistracjinakierowanejnaposzanowanieindywidualnychinteresówobywateli.Stąd
teżwjegorozważaniachsilnieakcentowanebyłytakiezagadnienia,jak:konstytu-
cjonalizm,samorządność,hierarchicznośćźródełprawaczy–conajistotniejsze–
dwustronniewiążącysystemnormprawaadministracyjnego.Ideetezostałyupo-
wszechnionenagruncieniemieckimdopierowdrugiejpołowieXIXw.,stającsię
elementaminiemieckiegopozytywizmuprawniczego.44
Zatwórcęniemieckiejnaukiadministracjipowszechniejestuważanyprofe-
soruniwersytetuwiedeńskiegoLorenzvonStein(1815–1890).Wswoimpodsta-
wowymdzielept.Naukaadministracji,wydanymwlatach1865–1884wośmiu
tomach,przedstawiłsystematycznyopiscałejdziałalnościpaństwa,którąutoż-
samiałzadministracją(Verwaltung).45Uważałon,żeadministracjaobejmowała
wszystkie–pozaustawodawstwem–sferydziałalnościpaństwa(VohlziehendeGe-
walt),awięcpozazarządemwewnętrznymtakżesądownictwoifinanse.Wkon-
sekwencjitakszerokozakreślonegopojęcia„administracja”,naukaadministracji
–wedługSteina–tonaukaodziałalnościpaństwa,którejzadaniemjestnietyl-
koopisposzczególnychdziałówadministracjipublicznej,aleprzedewszystkim
eksponowanietychelementów,któresądlanichwspólne.Pozostającpodwyraź-
nymwpływemideiliberalnychisocjalnych,Steingłosiłtezę,żewspółczesnemu
państwopowinnobyćnietylkopaństwemprawa,aletakżepaństwemsocjalnym,
wktóryminteresypaństwaispołeczeństwabyłybyzesobązbieżne.Wrezultacie,
zrywajączpolicystycznąkoncepcjątraktowaniapolicjijakocałokształtudziałań
państwawobecżyciaspołecznego,wprowadziłrozróżnieniepolicjina:policjębez-
pieczeństwa(Sichercheitspolizei),którejzadaniemjestutrzymanieporządkupraw-
negowpaństwieipolicjęadministracyjną(Verwaltungspolizei),którejcelemjest
wyprzedzanieieliminowaniezagrożeństojącychnadrodzerozwojuspołecznego
(tam,gdzieniematakichzagrożeń,niemapolicji).46
Steinumiałharmonijniepołączyćbadanianaukowenadadministracjązba-
daniaminadprawemadministracyjnym,podpojęciemktóregorozumiałsystem
normprawnych,napodstawiektórychrealizowanajestadministracjawewnętrzna
państwa.Jakopierwszynagruncieniemieckimzastosował–wzoremuczonych
francuskich–metodęopisuusystematyzowanegonaukowowedługdziałówprawa
administracyjnego.Szczegółowoprzedstawiłustawodawstwookreślającestrukturę
iformydziałaniaadministracjiwróżnychdziedzinachżycia,anastępniepogru-
44M.Gromadzka-Grzegorzewska,op.cit.,s.33;W.Witkowski,op.cit.,s.57.
45L.vonStein,DieVerwaltungslehre,Stuttgart1865–1884;idem,HandbuchderVerwaltung-
slehre,Stuttgart1876.
46H.Izdebski,Zdziejówterminu„społeczeństwoobywatelskie”,[w:]Prawoiładspołeczny.
KsięgaJubileuszowadedykowanaProfesorAnnieTurskiej,Warszawa2000,s.217;J.Baszkiewicz,
F.Ryszka,Historiadoktrynpolitycznychiprawnych,Warszawa1973,s.381.
