Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MarekJakubiak
Początkisamorząduterytorialnegowujęciuhistoryczno-prawnym
21
byćzjednejstronypodniesieniepoziomucentralizacjirządówwPolsce,zdru-
giejodebraniespołeczeństwuwpływunasytuacjęwewnętrznąwpaństwie.Od-
zwierciedleniemtegostanurzeczybyłom.in.delegowaniedoradprzedstawicieli
związkówzawodowychiorganizacjirobotniczych.Uniemożliwiałotomieszkań-
comuczestnictwowwybieraniureprezentantówdowładzspośródkandydatów
wywodzącychsięzichspołeczności5.Tymsamymsamorządyostateczniestraciły
możliwośćswobodydecyzyjnej.Władzapaństwowanatomiastmogłanadaćra-
domnarodowympełniejszekompetencjewzakresienadzorunadpolitykąiad-
ministracją,atakżegospodarkąiekonomią6.Od1946r.stopniowostawałysię
więconeorganamiterenowymijednolitejadministracjipaństwowej.Ichkompe-
tencjezostałyściśleokreślonew1950r.wrazzuchwaleniemustawyotereno-
wychorganachadministracjipaństwowej.Zgodniezniąradynarodowemogły
działaćjedynienapodstawieuprawnieńustawowych,przestrzegającinstrukcji
otrzymywanychodRadyPaństwa,RadyMinistróworazkierownikówwłaściwych
resortów.Wzwiązkuztymrealizacjacorazwiększejilościzadańwystępujących
wregionachwymagała,pomimoposiadaniaprzezRNodpowiednichkompeten-
cji,zgodyRadyPaństwa.Przyczynątegostanurzeczybyłam.in.zmianawzasa-
dachuchwalaniakosztówpolitykiterytorialnejpaństwa,któreod1950r.musiały
byćustalanewramachjednolitegobudżetupaństwowegoiokreślaneostatecznie
przezRadęMinistrów.
Poszerzanieobszarusprawowaniawładzyprzezadministracjęrządowądo-
prowadziłopraktyczniedolikwidacjidotychczasowychorganówwykonawczych
samorząduterytorialnegoiprzejęciaichmajątkuprzezRadęPaństwa.Zniesio-
nowszystkiestanowiskazwiązanezorganamiwykonawczymiradnarodowych
poszczególnychregionów,tj.wojewody,starosty,burmistrza/prezydentamiasta
iwójta7.
Uległazmianiestrukturaadministracjiterytorialnej,organamiwykonawczy-
miradnarodowychstałysieprezydiaiwydziałyprezydiówMiałyonenamocy
nowejustawyfunkcjonowaćnazasadziepodwójnegopodporządkowania,pole-
gającegonapodległościdanejradzienarodowej(npozioma”)orazodpowiednim
organomwykonawczymradynarodowejwyższegostopnia(npionowa”).Nieza-
leżnieodtegodziałalnośćprezydiówradnarodowychnadzorowałaPZPR.Warto
równieżnadmienić,żeradynarodowe,będącorganamiterenowymijednolitej
5
W
.Kozyra,UstrójadministracjipaństwowejwPolsce1944-1950,nCzasopismoPrawno-Histo-
ryczne”2011,t.LXIII,z.1,s.183.
6
Ustawazdn.3stycznia1946r.oprzejęciunawłasnośćPaństwapodstawowychgałęzigospodar-
kinarodowej(Dz.U.1946nr3,poz.17),UchwałaPrezydiumKRNz25czerwca1946r.(Rada
Narodowanr26,1946).
7
Ustawazdn.20marca1950r.oterenowychorganachjednolitejwładzypaństwowej(Dz.U.
1950nr14,poz.130.)
