Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
25latfunkcjonowaniasamorząduterytorialnegowPolsce–teoriaipraktyka
takżewzakresiepowoływaniaorganówadministracjirządowej,coumacniałoich
wpływnapolitykęsamorządówlokalnych.
ZewzględunacentralistycznycharaktersystemuwładzywPolscepo1944r.
jednymzzadańKrajowejRadyNarodowejbyłoograniczenierolisamorząduwpo-
szczególnychregionach.WtymceluPKWN23listopada1944r.wydałdekretdo-
tyczącyorganizacjiizakresudziałaniasamorząduterytorialnego.Zgodnieznim
możliwościoddziaływaniaograniczałysięjedyniedosprawlokalnych,zwyłącze-
niemsektorówpodlegającychbezpośredniowładzypaństwowej.Przedstawicie-
lesamorządówlokalnychniemoglidecydowaćwkwestiachdotyczącychspraw
zagranicznych,handluzagranicznego,wojskowości,górnictwa,lasów,komuni-
kacji,podatkówetc.Wdrożenietegodekretuspowodowałotakżeugruntowanie
wprowadzonychwcześniejpodziałówterytorialnychorazumocnienieorganów
wykonawczychradnarodowych.Byłytowydziałyradnarodowychnaszczeblach
wojewódzkimipowiatowymorazzarządynaszczeblachmiejskimigminnym.
Naczelewydziałówstaliodpowiedniowojewodowieistarostowie,którzykiero-
walipracąadministracjiiuczestniczyliwobradachradnarodowych.Nadzórnad
pracąwydziałówposzczególnychszczebliadministracjiterytorialnejsprawował
kierownikResortuAdministracjiPublicznej.Naczelezarządówradmiejskich
staliburmistrzowie(prezydenciwprzypadkumiastwydzielonych),natomiast
naczelezarządówradgminnych-wójtowie.Radynarodowewyższegostopnia
miałypełnąkontrolęnadradaminiższegostopniaiichorganami4.Mimodra-
matycznychzmianwobszarzePolski,którezaszłypoIIwojnieświatowej,liczba
jednostekadministracjiterytorialnejw1946rokubyłazbliżonadoroku1939,co
ilustrujetabela1.
Tab.1.PodziałterytorialnyPolskiwlatach1939i1946(liczbowo)
1939
1946
Rok
(wtym2miasta
Województwa
wydzielone)
16
14
(wtym29grodzkich)
(wtym23grodzkie)
Powiaty
264
299
miasta
611
703
gminywiejskie
3195
3006
Źródło:Opracowaniewłasnenapodstawie:MałyRocznikStatystyczny1939,Reprint
RocznikaPolitycznegoiGospodarczego1939,Warszawa2004,s.299-415;
RocznikStatystyczny1947,NakłademGłównegoUrzęduStatystycznego,R.XI,
Warszawa1947,s.14.
Podkonieclatczterdziestychtendencjadoprzekształcaniaradnarodowych
iichwydziałówwjednoliteorganywładzypaństwowejinadzoruadministracyj-
negostawałasięcorazwyraźniejsza.Celemprowadzeniatakiejpolitykimiało
4
DekretPolskiegoKomitetuWyzwoleniaNarodowejzdn.23listopada1944r.oorganizacjiiza-
kresiedziałaniasamorząduterytorialnego(Dz.U.1944nr14,poz.74).
