Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MarekJakubiak
Początkisamorząduterytorialnegowujęciuhistoryczno-prawnym
23
rialnychprzezpaństwowdalszymciąguutrzymywanopogląd,żesamorządmusi
podlegaćwznacznymstopniusilnejwładzypaństwowej.Zmianywtymkierunku
rozpoczętowlatachsiedemdziesiątych13.
2.ZmianyformsamorządnościwPRLwlatach
1972-1988
OkresgruntownychprzemiannaszczebluadministracjiterenowejPRLna-
stąpiłwlatach1972-1975.29listopada1972r.zostałauchwalonaustawaoutwo-
rzeniugminizmianieustawyoradachnarodowych.Najejpodstawiestopniowo
zniesionoutworzonewcześniejgromadyiosiedla,awichmiejscepowołanogmi-
nyoodpowiedniopowiększonymterytorium.Należynadmienić,żeoileproces
likwidacjigromadpostępowałsprawnie,toosiedliznaczniewolniej.Zasadnicze
przeobrażeniawfunkcjonowaniuadministracjiterytorialnejPRLwprowadziła
dopieroustawaz1975r.odwustopniowympodzialeadministracyjnympaństwa
orazozmianieustawyoradachnarodowych.Podstawowymjejcelemmiałobyć
„dostosowaniepodziałuadministracyjnegodoprzyspieszonegorozwojuspołecz-
no-gospodarczegokraju,stworzeniawarunkówbardziejsprawnegozarządzania
gospodarkąnarodową[...]atakżewcelulepszegozaspokajaniapotrzebspołe-
czeństwa”14.Wtymzakresieustawazakładałapodziaładministracyjnynajed-
nostkistopniapodstawowegoiwojewódzkiego.Dopierwszychzaliczano:gminy,
miastaorazdzielnicewiększychmiast,natomiastdostopniawojewódzkiego:wo-
jewództwa,miastostołeczneWarszawaorazmiastaKraków,ŁódźiWrocław.Jed-
nocześniezniesionopowiatyorazpodziałnamiastapowiatoweiniestanowiące
powiatów.Otendencjachreaktywacyjnychniektórychwzorówsamorządowych
wramachjednolitejadministracjipaństwowejświadczytakżeustawaz1983r.
osystemieradnarodowychisamorząduterytorialnego.Powracającdokoncepcji
równoczesnegofunkcjonowaniaradnarodowychjakoorganuprzedstawicielskie-
gowładzypaństwowejorazorganusamorząduterytorialnegoludnościwgmi-
nach,miastach,dzielnicachiwojewództwach,staranosięwytworzyćwspo-
łeczeństwiewrażeniewzrostupoziomutroskiwładzypaństwowejorealizację
inicjatywlokalnych.Nowościąbyłoumożliwienieludnościwytypowaniaprzed-
stawicieliradnarodowychwwyborachpowszechnych,równychibezpośrednich.
Niezmiennymjednakpozostawałfaktkontrolowaniaprzebieguwyborówprzez
RadęPaństwa,którarównieżsprawowałanadzórnaddziałalnościąorganówsa-
morząduterytorialnegomimotego,żeuzyskałyonepodpiecząSejmupewną
samodzielność.Ponadtoradynarodowemiaływspółdziałaćnwsprawachroz-
13
T.Fuks,A.Łopatka,UstrójpolitycznyPolskiejRzeczypospolitejLudowej,PWN,Warszawa1986,
s.74.
14
Ustawazdn.28maja1975odwustopniowympodzialeadministracyjnymPaństwaorazozmia-
nieustawyoradachnarodowych(Dz.U.1975nr16,poz.91).
