Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
szymdladanejzbiorowościoraz3)sumęróżnicwdochodachmiędzydanąosobą
akażdąinnąuzyskującąwyższyjejpoziom.Wartopodkreślić,żestwierdzenie,że
osobywgorszympołożeniuodczuwajążal,jestrównoznacznezkonstatacją,że
nierówności,zwłaszczategłębokie,sązłe,niesprawiedliwe(unjust)iniesłuszne
(unfair).
PodkoniecXXw.zacząłsięupowszechniaćpogląd,żeistotanierównościjest
głębokozakorzenionawetycznympodejściudopodziałudochodów[SeniFoster
1997].Pojawiałysięargumentysugerujące,żeludzietroszcząsięosprawiedli-
wośćdystrybutywnąiwyrażajątroskęosprawiedliwośćprzezswezachowania
(postawy)wokreślonychsytuacjach(m.in.[CharnessiRabin2002,FehriFish-
bacher2002,Cowell2007,s.4]).Wykazanotakże,żesprawiedliwość(justice)
isłuszność(fairness)wyjaśniająodstępstwawzachowaniachludziwstosunkudo
tych,którewynikajązteoretycznychmodeliopartychnadoskonałejracjonalności
iwpełnizindywidualizowanychpreferencjach(purelyself-regardingpreferences)
[FehriSchmidt1999,FehriGachter2000].
Wzwiązkuztymwnormatywnejinterpretacjinierównościnaznaczeniu
zyskałysprawiedliwośćisądywartościujące.Pojawiłysięjednakniejednoznacz-
nościterminologicznezwiązanezwłaszczazpojęciemsprawiedliwości,którejest
wieloznaczne.Wynikatonietylkoztego,żepojęciatworzącebazędlasprawie-
dliwości,takiejak„prawo”,„równość”czy„słuszność”,sąnieostre,lecztakże
zfaktu,żesamakategoriasprawiedliwościjestwrażliwanawszelkieinterpretacje
intuicyjneisubiektywistyczne,którezmieniałysięwhistorycznymrozwojunauk
społecznych,tj.wfilozofii,prawie,filozofiipolitycznejisocjologii[Sadurski
1988].
Wielekontrowersjiwzbudzanietylkodefiniowaniesprawiedliwościwfilozofii
starożytnej(Platon,Arystoteles)inowożytnej(Hobbes,Rousseau),wfilozofiipoli-
tycznej(J.Bentham,J.Rawls),lecztakżepraktycznejejzastosowaniewpaństwie
iprawie(m.in.[Sprawiedliwośćwkulturze…2011]).Abyzdefiniowaćjąwsposób
uniwersalny,tj.wolnyodsubiektywizmuzależnegoodpodstawfilozoficznych,
możnaposłużyćsięujęciemG.D.ChryssidesaiJ.H.Kalera[1999,s.175],według
którychsprawiedliwość,będąc„przemożnymirozstrzygającymaspektemmoral-
ności”,oznacza,że„to,cosięczyniludziom,jesttym,cosięimczynićpowinno”.
UjęciesprawiedliwościwdebacieonierównościachsugerowałA.K.Sen[1973
i1997],którykrytykowałetykęekonomistycznąwuzasadnianiuistniejącychzróż-
nicowańwpodzialedobrobytu(dochodu).Sugerowałon,żenawetjeślinierów-
nościwynikajązdziałaniawolnegorynku,toformalnaekonomiamożeipowinna
włączaćsięwdebatęosprawiedliwymichpoziomie.TenapelA.K.Senaz1973r.
zostałponowniewygłoszonywjegopracyz1997r.,awięcwczasie,gdystop-
niowowekonomiirozwojupodważanosłusznośćneoklasycznegopodejściado
