Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
27
Orficymielispisaneuświęteksięgi”iswoichkapłanów;pitagorejczycytwo-
rzyliwspólnotyiposługiwalisięswymisymbola.Istniałymisteria,którewbrew
przyjętympowszechniewyobrażeniomgłosiłyistnienielepszegoświata,osią-
galnegodlatych,którzyzostaliwniewtajemniczeni.Słuszniesięwskazuje,że
religiaGrekówbyłasystememotwartym63,wktórymmożliwymbyłoiwpro-
wadzanieunowychbogów”,jakinowychkultównawetwtakichpoleis,które
oddawiendawnaposiadałyjużściśleokreślonychiodwiekówczczonychtheoi
patrooi.ZjednejstronybliskikontaktHellenówzbogami,mieszkańcamitego
samegoKosmosu,polis,codzienneznimiobcowanie,itowyjątkowouroczyste,
świąteczne,azdrugiejotwartośćtejreligii,to,jakprzypuszczamy,podstawowe
przyczyny,któremiaływpływnaukształtowaniesięjeszczeinnegowymiaru
tejreligii.Możemygonazwaćduchowością64.Toostatniepojęciemaznacz-
nieszerszyzasięgniżreligia.Religiamapostaćzinstytucjonalizowaną,macha-
rakterzorganizowany,możebyćściślepowiązanazzamieszkaniem,duchowość
dotyczygłębszegowymiaruczłowieczeństwaiwiążesięzposzukiwaniemin-
negowymiarureligijności,iinnychrelacjizsacrum.Wnajszerszymrozumieniu
możemyjąpojmowaćjakowierzeniaipraktyki,któreniesązwiązaneztrady-
cyjniepojmowanątherapeiatheōn,ualesązorientowanenajakieśpozaludzkie
moce”65.Teninnywymiarwiązałsięzbóstwaminaturyimiejscamiuznawa-
nymizaświęte,którychnieobjęłaswymzasięgiemżadnapolis.Tegoinnego
wymiaruposzukiwałowielumyślicieliifilozofówgreckich,wtajemniczonych
63Zob.J.Gould,Myth,Ritual,Memory,andExchange:EssaysinGreekLiterature
andCulture,Oxford2001,s.210:uGreekreligionremainsfundamentallyimprovisa-
tory.[ł]thereisalwaysroomfornewimprovisation,fortheintroductionofnew
cultsandnewobservances:Greekreligionisnottheologicallyfixedandstable,andit
hasnotraditionofexclusionorfinality:itisanopen,notaclosedsystem”
.Zob.także
J.Kindt,PolisReligionł,s.9-34;tejże,RethinkingGreekł,s.25-27.
64Odziejachpojęciaduchowościorazróżnymjegorozumieniuzob.D.Mo-
taK,Religia-religijność-duchowość.Przemianyzjawiskaiewolucjapojęcia,uZeszyty
NaukoweUniwersytetuJagiellońskiego.StudiaReligiologica”2010,43,s.201-218;
D.M.Wulff,Psychologiareligii.Klasycznaiwspółczesna,Warszawa1999;Religijność
iduchowość-dawneinoweformy,red.M.Libiszowska-Żółtkowska,S.Grotowska,Kra-
ków2010;P.Socha,Natropachduchowości-czymjesticzymmożebyćduchowość,
uNomos.KwartalnikReligioznawczy”2003,43/44,s.7-17;zob.też19-39;tenże,
Duchowośćjakosignumtemporis:zastosowanierozmytegopojęciadopsychologiireligii,
uNomos.KwartalnikReligioznawczy”2001,34/36,s.277-285.Zob.równieżP.So-
cha,Psychologiarozwojuduchowego-zaryszagadnienia,[w:]Duchowyrozwójczłowie-
ka,red.P.Socha,Kraków2000,s.18:uduchowośćjestdifferentiaspecificaczłowieka,
zaśproduktemżyciaduchowegojestszerokorozumianakultura”
.
65Zob.W.PaWluczuK,Duchowość,[w:]Leksykonsocjologiireligii.Zjawiska-ba-
dania-teorie,red.M.Libiszowska-Żółtkowska,J.Mariański,Warszawa2004,s.90.
