Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Rozdział1
Istniałozatemprzekonanie,żekażdachorobacharakteryzujesięściśleokreślonąprzyczy-
nąiżenajlepiejmożnajązwalczyć,atakującczynnikprzyczynowy16,cozawężałozaintereso-
waniezdrowiemdofunkcjibiologicznychorganizmuczłowieka.Koncentracjęnadaspektami
biologicznymiiantynomiizdrowie-chorobaodnajdujesięwfilozofiikartezjańskiej.Kartezjusz
podkreślałdualizmodrębnychiniezależnychsfer:umysłuimaterii.Światmaterii,włącznie
zorganizmemludzkim,postrzegałjakomechanizm,którymożnacałkowiciezrozumiećprzez
przeanalizowaniegowkategoriachjegoczęściskładowych.Ciałoczłowiekauważałzamecha-
nizmiporównywałchoregoczłowiekadoźlezrobionegozegara,któregoczęścinieprawidłowo
pracują,iczłowiekazdrowegojakozegaradziałającegozogromnądoskonałościąiprecyzją17.
Wkonsekwencjireakcjanachoregoczłowiekazostałazawężonadoperfekcyjnegonaprawiania
jegozdrowiajakouszkodzonejmaszynybiologicznej,bezdostrzeganiajegocałości18.Karte-
zjańskawizjaczłowiekajakosprawniefunkcjonującegomechanizmustałasiępodstawąmo-
delubiomedycznego.Cechąwyróżniającąmodelbiomedycznyjestskoncentrowaniesięnad
stanembiologiczno-fizjologicznymorganizmuibrakiemodniesieniadopozabiologicznejsfery
funkcjonowaniaczłowieka,awalkaozdrowiejestwalkązchorobami.Wtakimujęciupomija-
nesąsprawyutrzymaniaiumacnianiazdrowia,atakżeczynnikówspołecznych.
Jednakżejużwstarożytnościistniałaświadomość,iżozdrowiuczłowiekadecydują,
opróczczynnikówendogennych,takżeuwarunkowaniazewnętrzne.HipokrateswVw.
p.n.e.wswoimsłynnymtraktacienOpowietrzu,wodachiklimatach”w§1Οwpływie
stosunkówzewnętrznychnazdrowiewskazywałnapotrzebęznajomościczynnikówśro-
dowiskowychwzachowaniuzdrowia:nNajprzódzbadać,maporyroku,jakikażdaznich
wpływwywieraćmoże[ł].Następniepoznaćmawiatry,ciepłeizimne,szczególniezaś
te,którewspólnesąwszystkimokolicom,jakite,którewkażdejmiejscowościsąwyłącz-
niepanujące.Potrzebarównieżzapoznaćsięzwłasnościamiwody,oilebowiemrozmaitą
bywaonapodwzględemsmakuiciężkości,otyletakżezachodziwielkaróżnicawdziała-
niukażdej.Jakoż,przybywszydonieznanegosobiemiasta,trzebarozpatrzyćsięwpołoże-
niujego,[ł].Wszystkotonajtroskliwiejrozważonembyćpowinno;niemniejwłasności
wody,jakiejtutejsimieszkańcyużywają,mianowicie:czybłotnistejimiękkiej,czytwardej?,
zwyżynlubskałwytryskającej,czyteżsłonawejidogotowanianiezdatnej?Zbadaćtakoż
potrzebagruntokoliczny:zalionnagiisuchy,alboporośnięty)iwilgotny?czyniskiicie-
pły,czyteżwzniesionyizimny?Powiadomićsięrównieżnależyotrybieżyciamiejscowej
ludności:pijaństwu-lioddana,biesiadomipróżniactwu,czyteżdoćwiczeńciałanawykła,
wytrwaławpracy,nijadłaobfitego,nitrunkuniechciwa”19.
WedługHipokratesazrozumieniewpływuczynnikówśrodowiskanazdrowieczłowie-
kastanowiłopodstawęsztukilekarskiej.Hipokratesuznawałbowiem,iżzdrowiuczłowie-
ka,będącegoczęściąprzyrody,sprzyjazarównorównowagafunkcjonowaniasamegoorga-
nizmu,jakiśrodowiskazewnętrznegoorazzwyczajeinawykiczłowieka.
16
R.Dubos,Mirażezdrowia.Utopie,postępizmianybiologiczne,tłum.T.Kielanowski,Warszawa1962,s.136.
17
F.Capra,Punktzwrotny,PIW
,Warszawa1087,s.192.
18
T.B.Kulik,Koncepcjazdrowiawmedycynie,[w:]Zdrowiepubliczne,red.T.B.Kulik,M.Latalski,Lublin
2002,s.16.
19
DwieksięgiHipokratesa,Opowietrzu,wodachiokolicach.Olecznictwiepierwotnym,tłum.H.Łucz-
kiewicz,Warszawa1890.Pobranozhttp://cybra.p.lodz.pl/Content/12844/2ksi%C4%99giHipoktatesa.pdf[do-
stęp:16lipca2020].
