Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
uzmysławiająnietylkoilościową,lecz-przedewszystkim-jakościową
różnicęmiędzyrodzimąianglosaskąrecepcjącyberpunku.Wprzypadku
zachodniejkrytykijejczytelnikmadoczynieniaztraktowaniemfantastyki
ukazującejświatfimagiikrzemu”wkontekściezjawiskspołecznych,które
ległyupodstawcyberkulturybądźsązniązwiązane.Jeślizaśdanyutwór
rozpatrywanyjestwjegorelacjachzinnymi,naciskkładzionyzostajeraczej
nazwiązekztradycjąkulturową,niezaśnapowiązaniazliteraturąfanta-
stycznonaukową.Najczęściejjednakpraceterozpatrujązjawiskocyberpun-
kuwkontekstachfilozoficznych,literackich,socjologicznych,kulturowych.
Tymczasemcechąznamiennądlapolskiejkrytykijesttraktowaniecyberpun-
kunieomalwyłączniejakozjawiskautożsamianegozfantastykąpodznaku
fimagiikrzemu”irozpatrywaniewkontekściepowiązańomawianegoutworu
zinnymitekstamikultury(główniezliteraturą).Wyjątkiemzdajesięprzy-
woływanietekstówkulturycyberpunkowejprzezzwolennikówtzw.gender
studies.Wtedyjednakżerodzimarecepcjajestwtórnawstosunkudoza-
chodnichpropozycjiinterpretacyjnych45.
Wrodzimejkrytycedotychczasnietraktowanocyberpunkujakofeno-
menuwykraczającegopozakulturępopularną,wniejzaśfantastykaspod
znakufimagiikrzemu”stanowiłajedynieelementogólniejszegoukładukul-
turowychiliterackichodniesień.Niezajmowanosięteżnajczęściejanijej
poetykąimmanentną,anisformułowanąwprogramachimanifestach(któ-
rychnajczęściejnieprzywoływano).Ówbrakodwołańdoproklamacjisa-
mychtwórcówmożnabyłobyuznaćzaoczywisty,gdybydotyczyłrodzimej
twórczościfantastycznej.Wniejbowiemistotnietrudnoznaleźćjakikolwiek
sformułowanymanifestartystyczny.Jednakżesytuacjatakapowtarzałasię
nawetwówczas,gdybadaczezaprzedmiotobserwacjiobieraliutworytłuma-
czone,głównieanglojęzyczne(wtymzaśprzypadkutrudnobrakwypowiedzi
programowych-jakokontekstuinterpretacyjnego-uznaćzawymuszony
istniejącymstanem).Zasadnebędziewięcpytanieoprzyczynytakiegostanu
rzeczy.
Zpewnościąniemożnaupatrywaćwnimzjawiskaspecyficzniepolskie-
go,niejestonorównieżzwiązanezbrakiemtradycjibadawczychfantastyki
naukowejczyteż-ogólniej-literaturyikulturypopularnej.Nurttenwro-
dzimejrefleksjiliteraturoznawczejikulturowejniejestwprawdziereprezen-
45
PrzykłademtakiegopostrzeganiazjawiskacyberpunkusąszkiceAgnieszkiĆwikiel:
Ciało–tożsamość–gender–cyberpunk([w:]Genderwhumanistyce,red.M.Radkie-
wicz,Kraków2001,s.115-124)iKobieta–cyborg:problemyzgenderowątożsamością
([w:]Gender–film–media,red.E.Oleksy,E.Ostrowska,Kraków2001,s.243-253),
atakżeartykuły:PawłaFrelikaCyberpunk(fiMagazynSztuki”1998,nr17,s.12-127)iJo-
annyMazur-Spalińskiej„Matrix”.Korektamanifestacjikulturycyberpunkowejwedług
braciWachowskich(fiKwartalnikFilmowy”2000,nr31-32,s.206-214).
24
