Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
RozdziałI
trzebieedukacjiwojskowejpisałrównieżks.PiotrGrabowski,proponując
założenienadDnieprembractwarycerskiegonawzórwojskowo-zakonny,
któreprowadziłobyszkoleniemłodzieżyszlacheckiejwrzemioślewoj-
skowym.Jednocześniezaproponował,abyodebraćprawodziedziczenia
szlachcicom,którzynieopanowalirzemiosławojennego.HetmanJan
Tarnowskiwdzielept.Consilliumrationisbelicaeproponowałreformę
systemuwojskowego,m.in.poprzezzastąpieniepospolitegoruszenia
wojskiemzaciężnymistałym,aBłażejLipowskistworzenieregulami-
nupiechotyprzedstawiłwPiechotnećwiczeniaczyliwojennośćpiesza140
WwiekuXVIIInatworzenieszkolnictwawojskowegozwróciliuwagę
HugoKołłątajwutworach:DoStanisławaMałachowskiegoAnonyma
listówkilkaiPrawopolitycznenarodupolskiegoorazStanisławStaszic
wUwagachożyciuJanaZamoyskiego0
Potrzebęutworzeniadlaarmiiplacówekszkoleniowychdostrzegali
królowie:ZygmuntIII,WładysławIV,JanIIISobieskiiStanisław
Leszczyński.Należynadmienić,żekażdykrólelekcyjny,począwszyod
HenrykaWalezego15(1573–1574),podpisującpactaconventa,byłteore-
tyczniezobowiązanydozałożeniaiutrzymanianawłasnykosztszkoły
wojskowej,wktórejsynowieubogiejszlachtymoglibyprzygotowywaćsię
dozawoduoficera16.ZygmuntIIIWaza(1587–163l)zleciłAndrzejowi
dell’AquaprzygotowanieprojektuzałożeniawWarszawie„szkołypusz-
karskiej”(artyleryjskiej).Wroku1623wrozprawiept.Ozgromadzeniu
iszkolepuszkarzówKrólaJegoMościZygmuntaIIIzaproponowałzało-
żenieodpłatnejplacówkidla50uczniów,którąkrólmiałzaopatrywać
wuzbrojenie17.TakżekrólWładysławIV(1632–1648),protektorsztuki
14Szerzej:Z.Spieralski,Wsprawiejednejkwestiiwojskowegopiśmiennictwarenesansu:
wzwiązkuzwypowiedziąHerbsta,„PrzeglądHistoryczny”1957,nr4(48),s.771–780.
15
HenrykWalezywpactaconventawpisałpostulatzobowiązującykrólado
stałegoćwiczenianaswójkoszt50młodychszlachcicówwrzemioślewojennym.Za:
S.L.Krowicki,AkademiaStanisławaLeszczyńskiegowLunéville(1737–1766),„Przegląd
Historyczno-Oświatowy”2010,nr3–4,s.7.
16A.A.Ostanek,„SzkołaRycerskaJegoKrólewskiejMościiRzeczypospolitej”,czyli
opoczątkachkształceniawojskowegowPolsce,„GłosAkademicki”2015,nr3,s.7;
M.Mitera-Dobrowolska,AkademiaSzlacheckaKorpusuKadetówwWarszawie,[w:]
Ł.Kurdybacha(red.),Historiawychowania,t.1,Warszawa1967,s06460
17A.Cwer,Polskieszkołykadeckie…,s.16;I.Lewandowska-Malec,SzkołaRycer-
skawPaktachKonwentach.Postanowieniairealizacja,[w:]W.Bednaruk,K.Jaszczuk,
SzkołaRycerskaKadetówJejKrólewskiejMościiRzeczypospolitej,Lublin2016,s.15–16.
