Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Punktwyjścia:konstruktywizmspołeczny
Naróditożsamośćnarodowa
25
Zgodniezzałożeniamikonstruktywizmuspołecznego,naróditożsamośćnarodo-
waniesąbytaminaturalnymianiobiektywnymi,leczwytworamispołecznymi
36
.
Naródistnieje,jeśliczłonkowiedanegospołeczeństwapodzielająprzekonanie
ojegoistnieniu,aznacznaczęśćznichuważasięzaczłonkówtegonarodu.Nie
sposóbpodaćobiektywnejdefinicjinarodu,gdyżposzczególnegrupyspołeczne
mogątworzyćjegoróżnewyobrażenia,któreniesąjednakzupełniedowolne.
Ograniczajezakresmożliwościdostępnychwdanymmiejscuiczasie,wtym
warunkipolityczneispołeczneoraztradycjekulturowespołeczeństwa.Dlatego
wyobrażenianarodupodzielaneprzezznacznączęśćspołeczeństwawykorzystują
idostosowujądonowychokolicznościelementyjużistniejąceiakceptowane37.
Wobfitejliteraturzepoświęconejnarodominacjonalizmom
38
założenia
konstruktywizmuspołecznegowtymznaczeniupodzielająwłaściwiewszyscy
autorzykwalifikowanijakomoderniści.Uznająoninaródinacjonalizmza
zjawiskacharakterystycznedlaepokinowoczesności,powiązanestrukturalnie
zprocesamimodernizacyjnymi,wtymszczególniezpowstaniemnowoczesnych
państw,rozwojembiurokracji,upowszechnieniemedukacji,demokratyzacją
społeczeństwiuobywatelnianiemichwszystkichczłonków
39
.Jakoklasyczne
przykładyprackonstruktywistycznychpoświęconychproblematycenarodów
inacjonalizmówwymieniasięnajczęściejksiążkęBenedictaAndersonaWspólnoty
36Niektórepojęciaiteorieprzedstawionewtympodrozdzialeprzedstawiałamjuż
wartykule:A.Chmielewska,Tożsamośćnarodowaisztuka:koncepcje„kulturalistyczne”arealia
IIRzeczypospolitej,w:Poszukiwanietożsamościł,op.cit.,s.81-97
37P.Burke,Historiakulturowa:wprowadzenie,tłum.J.Hunia,WydawnictwoUJ,Kraków
2012,s.89-116.
38nNacjonalizm”jestterminemwieloznacznymidośćpojemnym,awjęzykupolskimma
zazwyczajkonotacjęnegatywną.Jednakwtejksiążceużywamgojakopojęcianeutralnego,któ-
reodpowiadasferomznaczeniowymtakichpolskichwyrazów,jak:patriotyzm,nacjonalizm,
ideanarodowa,świadomośćnarodowaitp.,gdyżtakjestonużywanywliteraturzenaukowej
poświęconejnarodominacjonalizmomwłaśnie.Abypokazaćszerokizakresznaczeniowytak
rozumianegonacjonalizmu,niektórzybadaczewprowadzająnawetrozróżnienienadwatypy
-nacjonalizmnRisorgimento”
,głoszącyhasłabraterstwaludówinarodówzgodniezzasadąnZa
wolnośćWasząinaszą”
,oraznacjonalizmintegralny,wedługktóregopomiędzynarodamitoczy
sięciągła,brutalna,biologicznawalkaoprzetrwanie.Patrz:J.Szacki,Nacjonalizm,w:Encyklo-
pediasocjologii,t.II,red.Z.Bokszański,OficynaNaukowa,Warszawa1999,s.280-285.Więcej
natentemat:P
.Lawrence,Nacjonalizm:historiaiteoria,tłum.P
.Frankowski,KsiążkaiWiedza,
Warszawa2007;A.D.Smith,Nacjonalizm:teoria,ideologia,historia,tłum.E.Chomicka,Wy-
dawnictwoSic!,Warszawa2007;K.Jaskułowski,Nacjonalizmbeznarodów:nacjonalizmwkon-
cepcjachanglosaskichnaukspołecznych,WydawnictwoUWr,Wrocław2009(taostatniapraca
zawieranajobszerniejszyprzeglądróżnychteoriinacjonalizmu,copozwaladokładniezapoznać
sięzesposobemużyciategopojęciawliteraturzenaukowej).
39Więcejnatentemat:P
.Lawrence,op.cit.,s.213-243;A.D.Smith,Nacjonalizmłop.cit.,
s.65-70;P
.Burke,Historiakulturowa...op.cit.,s.98-10.
