Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KimbyłaautorkaWspomnień?ŻyciePaulinyWengeroff
Paulina(Pauline,Pessele)Wengerof2zdomuEpsteinurodziłasięw1833
roku3wBobrujsku(obecnieBiałoruś,wXIXw.miastorosyjskie)położonym
130kilometrównapołudniowywschódodMińska,adzieciństwospędziła
wBrześciunadBugiem(dawn.BrześćLitewski),dokądrodzinaprzeniosła
siękrótkopojejurodzeniu4.
Brześćbyłważnymośrodkiemmiejskimicentrumhandlu,alokalna
społecznośćżydowskamiaładługieiwspaniałetradycje,sięgającepoczątku
XIVstulecia5.DoXVIIwiekubyłatonajważniejszażydowskaspołeczność
naLitwie.Miastosłynęłojakoośrodeknaukrabinicznych(odXVIw.dzia-
łałatuważnajesziwa-wyższaszkołatalmudyczna),byłoznimokreso-
wozwiązanychkilkuwybitnychrabinów,międzyinnymiSalomonLuria
(Maharszal)iJoelSirkes.ByłoteżdlaŻydówważnymośrodkiempolitycz-
nym,odbywałysiętubowiemposiedzeniaSejmuŻydówLitewskich(Waad
MedinatLita).Brześćpozostałznaczącymośrodkiemżyciażydowskiego
wXIXwiekupodwładaniemRosji,podktóretrafiłw1793rokuwwyniku
drugiegorozbioruRzeczypospolitej.Jegorolawynikałazkorzystnegousy-
tuowaniabliskogłównychliniikolejowych,dziękiczemumiastostanowiło
istotnyośrodekhandlu.JakpisanowSłownikugeograficznym:flDworzeckolei
żelaznejwBrześciujestogniskiemruchunadzwyczajnego.Tędyodbywasię
całyprawiehandelgubernizachodnichzkrólestwemprzezkolejgrajew-
ską;tusięzarazemkoncentrujeistosunekhandlowyKrólestwa[Polskiego]
zCesarstwem[Rosyjskim]”6.WXIXwiekuspołecznośćżydowskaliczebnie
dominowaławmieście-w1847roku,azatemwokresiedzieciństwaWen-
gerof,zamieszkiwałoje8000żydowskichmieszkańców,w1880roku23846,
2
NazwiskozapisywanotakżejakoVengerov,Wengerowa.Wniniejszejedycjibędziemysięposługiwać
imieniemwwersjiutrwalonejwpolszczyźnie(Paulina)oraznazwiskiemwbrzmieniupojawiającym
sięworyginalnymwydaniujejWspomnień(Wengerof).
3
Datataniejestpewna.Jakonajbardziejprawdopodobnąprzyjmujesięjąjednakwopracowaniach
poświęconychWengerof.Rok1833jakodatęurodzeniamatkipodawałjejsynwhaślebiograficznym
jejpoświęconym;zob.[SemjonWengerof],WengerowaPaulineJuliewna,[w:]GrößejüdischeNational-Bio-
graphie,red.S.Wininger,t.6,Cernăuţi[1933],s.257.SamaautorkaWspomnieńniepodajewtekściedaty
swoichurodzin.Więcejnatematproblemówzustaleniemdatyzob.S.Magnus(oprac.),P.Wengerof,
MemoirsofaGrandmother.ScenesfromtheCulturalHistoryoftheJewsofRussiaintheNineteenthCentury,
t.1,Stanford,CA,2010,s.234,przyp.10(dalej:S.Magnus,Memoirs,t.1/t.2).
4
InformacjebiograficznenatematWengerofijejrodzinypodajęwwiększościzajejWspomnieniami;
źródładodatkowewymieniamwprzypisach.Istniejekilkaopracowańbiograficznychpoświęconych
Wengerof,sątozarównozwięzłehasłasłownikowe,artykuły,jakirozbudowanamonografiapoświę-
conawybranymwątkomjejbiografii,atakżeopatrzonekomentarzemedycjekrytyczneWspomnień.
Wszystkietepracewymienionowbibliografii.
5
OhistoriiŻydówwBrześciuzob.M.Zalkin,Brest,[w:]YIVOEncyclopediaofJewsinEasternEurope,https://
yivoencyclopedia.org/article.aspx/Brest[dostęp:25stycznia2023].Tamteżdalszabibliografia.
6
BrześćLitewski,[w:]SłownikgeograficznyKrólestwaPolskiegoiinnychkrajówsłowiańskich,red.F.Sulimierski,
B.Chlebowski,W.Walewski,t.1,Warszawa1880,s.402.
XII
Wstęp
