Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.3.Sektorusługjakoobszarbadańekonomii
31
prawdziwa,trudnabyłabydozrealizowania.TrudnościtychFisherdoszukiwałsię
wdążeniuokreślonychjednostekgospodarczych,wrazzewzrostempostępuekonomicz-
nego,dozapewnieniasobiebezpieczeństwa(brakkoniecznościzmianyzawoduimiejsca
pracy).Jednocześniejednak,wrazzpostępemekonomicznym,wymaganajestwiększa
intensywnośćtransferówczynnikówprodukcji.Zjednejstronyrośniewięcpotrzeba
zmianwgospodarce,azdrugiej—niechęćdonichpodmiotówistrukturspet-
ryfikowanych.Występujezatemsprzecznośćpomiędzypostępemekonomicznymabez-
pieczeństwem,cowymagaaktywnejpolitykipaństwa.WzwiązkuztymFisherpostulował
koniecznośćwprowadzeniagospodarkiplanowanej.
Problematykęrozwojutrzechsektorówpodjąłwkońculattrzydziestychtakże
angielskiekonomistaC.Clark.Wchwili,gdypozycjeKeynesaniebyłyjeszczedobrze
ugruntowane,Clarkjużkrytykowałjegokoncepcjępełnegozatrudnienia,twierdząc,że
jest,,...zgubnąpodstawąogólnejteoriiekonomicznej’’
46
.Problempełnegozatrudnienia
byłjednakkwestiąmarginalnąwjegoteorii.Głównemiejscewjegorozważaniach
zajmowałakwestiaróżnicwpoziomieitempierozwojuposzczególnychkrajów,którą
próbowałwyjaśnićzapomocąteoriitrzechsektorów.PodobniejakFisher,uważał,że
wpoczątkowychetapachrozwojugospodarczegoprzeważająceznaczeniemasektor
rolniczy,nawyższychetapachrozwoju—przemysłowy,awkrajachnajbardziej
rozwiniętych—usługowy.Zakładałprzytym,iżposzczególnesektoryodznaczająsię
niejednakowądynamikąwydajnościpracy.PrzyjmująctozałożenieClarkstwierdził,że
przyspieszenierozwojugospodarczegomożebyćefektemprzepływusiłyroboczej
zmniejdobardziejwydajnychsektorówgospodarki.Jednakzmianęznaczeniapo-
szczególnychsektorówwgospodarce,jakądostrzegałClark,powinnonadzorować
państwoingerującwprocesygospodarcze.
TezyClarka,dotyczącerozwojutrzechsektorówgospodarki,próbowałrozwinąć
J.Fourastié.Wramachkoncepcjitrzechsektorówwyodrębniłwgospodarcesektor
rolniczy,przemysłowyiusługowy,formułującprzytymtezę:,,...iżprocesyewolucji
ekonomicznejzwiązanesązespadkiemznaczeniasektorarolniczegowgospodarce,ze
wzrostem,apóźniejzespadkiemznaczeniasektoraprzemysłowegoorazzewzrostem
znaczeniasektorausługowego’’
47
.Kontynuowałonzatempoglądyswoichpoprzedników.
Dodatkowojednakstwierdził,żeewolucjatawpłynietakżenakształtowaniesię
procesówocharakterzesocjologicznym,takichjakwarunkiistylżycialudności.
Wstadiumrozwojuusługmożliwyjestbowiemnajwiększyrozwójludzkiejosobowości,
cojestefektemwydłużającegosięczasuwolnegoirozwojugałęziusługowych,
umożliwiającychjegowłaściwewykorzystanie.OdmiennewstosunkudoFisheraiClarka
zakładał,żeskutkiingerencjipaństwawprocesygospodarczesąszkodliwe.Ciekawe
równieżwjegokoncepcjibyłodostrzeganiepozytywnychstronkryzysówgospodarczych,
które—jegozdaniem—pomagajądostosowaćstrukturęprodukcjidozmian
zachodzącychwstrukturzekonsumpcji.Odbywasiętowsposóbżywiołowy,azatemnie
46
C.Clark,TheConditionsofEconomicProgress,London1957,s.VIII,cyt.za:E.Kwiatkowski,
op.cit.,s.38.
47
J.Fourastié,DiegrosseHoffnungdeszwanzigstenJahrhunderts,Köln-Deutz1954,s.126–137,cyt.za:
E.Kwiatkowski,op.cit.,s.45.
