Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
1.Usługiwteoriiekonomii
1)standzikości(wilderZustand),
2)stadiumpasterstwa(Hirtenstand),
3)stadiumrolnicze(Agrikulturstand)—decydująceznaczenieodgrywarolnictwo
(np.wówczesnejHiszpaniiiPortugalii),
4)stadiumrolniczo-przemysłowe(Agrikultur-Manufakturstand)—stosunkowo
silnierozwiniętyjestprzemysł(np.wówczesnychNiemczech),
5)stadium
rolniczo-przemysłowo-handlowe
(Agrikultur-Manufaktur-Handels-
stand)—dobrzerozwiniętesądziedzinyprodukcjimaterialnejiusługi—głównienauka,
oświataiwychowanie(np.wówczesnejAnglii).
Właśniecharakterystykategoostatniegostadiumrozwojugospodarkizadecydowa-
łaotym,żeF.Listzostałuznanyzaprekursorateoriitrzechsektorów.Pozatym
ekonomistatenuważał,żewrazzprzechodzeniemdowyższegostadiumrozwoju
gospodarczegospadaznaczenierolnictwa,awzrastanajpierwprzemysłu,apóźniej
handlu.Zmieniasięzatemprocentowyudziałzatrudnieniawposzczególnychdziałach
gospodarki.F.Listdostrzegałzatemzmianywudzialerolnictwa,przemysłuihandlu
wgospodarcewprocesierozwoju,coniebyłonowątezą,biorącpoduwagępoglądy
głoszoneprzezW.Surowieckiego.F.Listjednakjakopierwszyzwróciłuwagąnato,iż
wkrajachwysokorozwiniętychwysokipoziomrozwojuprodukcjimaterialnejłączysię
zsilnierozwiniętąprodukcjąniematerialną
45
.
OdczasówListaprawidłowościrozwojuposzczególnychdziałówgospodarki
przezbardzodługiokresnieinteresowałyekonomistów.Dopieronapoczątku
XXwiekuJ.A.Hobsonzaobserwowałtendencjedospadkuznaczeniarolnictwa
iwzrostuznaczeniaprodukcjiniematerialnejwgospodarce.Niestworzyłonjednak,tak
jakjegonastępcy,szerszejkoncepcjiprzemianwznaczeniuposzczególnychdziałów
wgospodarce.
A.Fishernapoczątkulattrzydziestychdoszukiwałsięprzyczynkryzysówgospo-
darczych,którewstrząsnęłykrajamikapitalistycznymi,wniewłaściwymrozwiąza-
niutzw.ekonomicznychproblemówprodukcji.Uważałonbowiem,żewzwiązku
znieustanniezmieniającąsięstrukturąspożyciaipopytuzachodzikoniecznośćstałego
dostosowywaniasięprodukcji,atozkoleiuwarunkowanejestprzepływemzasobówsiły
roboczejze,,starych’’do,,nowych’’dziedzingospodarki.Wprzypadkubrakutakich
transferówlubsłabejichefektywnościwgospodarcepojawiąsiękryzysy.Metody
zapobieganiaimstarałsięFisherokreślićwyznaczającdotychczasoweiprzewidując
przyszłekierunkitransferówczynnikówprodukcji.Wtymceluwyodrębniłwgospodarce
sektorrolniczy,przemysłowyiusługowy,wysuwającjednocześnietezęospadku
znaczeniasektorarolniczegoiwzrościesektorausługowegowprocesiepostępu
ekonomicznego.Wodniesieniudosektoraprzemysłowegozauważałwpoczątkowejfazie
postępuekonomicznegowzrostjegoznaczenia,anastępniespadeknakorzyśćsektora
usługowego.
Teoriatrzechsektorówniestałasięjednakpodstawądoustaleniakierunków
pożądanychtransferówczynnikówprodukcji,atezaoodpowiednioszybkimprzenosze-
niuczynnikówprodukcjidowłaściwychdziedzinjakoterapiiantykryzysowej,choć
45
Szerzejnatentemat:W.Stankiewicz,op.cit.,s.200–202.
