Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
1.Usługiwteoriiekonomii
Analizaewolucjimyśliekonomicznejdowodzi,iżgenezyteoriitrzechsektorów
należydoszukiwaćsięwpoglądachmerkantylistów,aponadtowpracachW.Petty’ego,
A.Smitha,W.Surowieckiego,F.SkarbkaorazF.Lista
36
.
Merkantyliściuważali,iżwprocesiepomnażaniabogactwaniewszystkiedziedziny
gospodarkiodgrywajątakąsamąrolę.Szczególnieistotneznaczenieprzypisywali
rozwojowiprzemysłu
37
ihandlu,mniejszerozwojowirolnictwa.Pierwszekoncepcje
manufakturyzacjikrajupojawiłysięwpołowieXVIwieku.IchtwórcąbyłJ.Hales
38
,
którywswoichpracach(podobniejakpóźniejA.Montchrétien)postulowałrozwój
manufakturrzemieślniczych,coumożliwiłobyzatrudnieniewolnejsiłyroboczej,ato
zkoleiprzyczyniłobysiędowzrostubogactwakraju
39
.Zdaniemmerkantylistów
manufakturyzacjakrajupowinnadoprowadzićdorozwojuhandluiodwrotnie—handel
powinienwpłynąćnarozwójrzemiosł.Pomimobrakujasnosformułowanejtezy,analiza
poglądówmerkantylistówpozwalawnioskować,iżdostrzegalionipewneprawidłowości
rozwojutrzechsektorówgospodarkiwprocesiepomnażaniabogactwa,cowięcej,
widzielikoniecznośćzmianycharakterugospodarki—krajerolniczepowinnyprze-
kształcićsięwprzemysłowo-handlowe.DominacjakrajówrolniczychwEuropiewXVI
iXVIIwiekunieprzeszkodziłaimwysunąćtezy,iżpodstawąwzrostubogactwa
narodowegojestnierozwójrolnictwa,amanufakturihandlu(cojestpewnąprawid-
łowościąrozwojowąnaokreślonymetapierozwoju).Związekbogactwakrajuzprocesa-
miprodukcyjnymikrajujeszczewyraźniejakcentujeW.Petty
40
.Jegozdaniemilość,
jakość,atakżerozmieszczeniepracywposzczególnychdziedzinachgospodarkidecyduje
obogactwiekraju.Innymiczynnikami,mającymiwpływnabogactwo,sądobrze
rozwiniętyprzemysł,handelitransport.StądteżW.Pettypostulowałrozwójtych
dziedzinpoprzezm.in.wzrostzatrudnieniawusługach.
A.SmithwBadaniachnadnaturąiprzyczynamibogactwanarodówposunąłsię
wswychrozważaniachdalej.Dokonałrozróżnieniapomiędzypracąprodukcyjną
—,,lepszą’’,bopowiększającąproduktowartośćdodaną,inieprodukcyjną.
,,Praca
produkcyjnarealizujesięwjakimśokreślonymprzedmiocielubtowarze,któryjest
przeznaczonynasprzedaż,podczasgdyusługipracynieprodukcyjnejginązazwyczajjuż
wchwili,gdysięjespełnia’’
41
.Zatem,imwiększaczęśćsiłyroboczejjestzatrudniona
wprodukcji,tymwiększynamacalnyzasóbśrodkówprodukcjiiwiększezdolności
produkcyjnegospodarkiwprzyszłości.ZdaniemA.Smithajednak,dlapomnażania
bogactwakrajuistotneznaczeniemająnietylkorozmiaryakumulacji,aletakżejej
kierunki.Zakładał,żerozwijającesięspołeczeństwowiększączęśćkapitałukieruje
najpierwdorolnictwa,później—wmiarędalszychprocesówrozwojowych—do
36
E.Kwiatkowski,Teoriatrzechsektorów.Prezentacjaipróbaoceny,PWN,Warszawa1980,s.10.
37
Faktycznieodnosilirozważaniadorzemiosłaimanufaktur,gdyżwewspółczesnychrozważaniach
przemysłodnosisiędoprodukcjiopartejnapodzialepracy,usprzętowieniumaszynowyminowoczesnych
nośnikachenergetycznych.Możnaprzyjąć,żeprzemysłrozwinąłsięwXVIIIw.
38
E.Kwiatkowski,op.cit.,s.11.
39
Krajimportującyzapłacinietylkozadobraprzemysłowe,aletakżezapracęsłużącąich
wytworzeniu.
40
Zb.Romanow,op.cit.,s.34.
41
M.Blaug,Teoriaekonomii.Ujęcieretrospektywne,WNPWN,Warszawa2000,s.73.
