Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.3.Sektorusługjakoobszarbadańekonomii
29
rzemiosła,anakońcudohandluzagranicznego.Zwróciłrównieżuwagęnato,żewrazze
zmianąkierunkówlokatykapitałówzmieniająsięrównieżkierunkizatrudnienia.Pisał,
że:,,Uludówdzikichibarbarzyńskichsetnaalbocokolwiekwięcejniżsetnaczęśćpracy
całegorokuwystarczynato,byzaopatrzyćjewtakąodzieżimieszkanie,jakiezadowalają
znacznączęśćludności.Pozostałedziewięćdziesiątdziewięćczęściczęstozaledwie
wystarczanato,byzaopatrzyćjewżywność’’
42
.ZdaniemA.Smitha,wzwiązkuztym,iż
zmianywkierunkachlokatykapitałudokonująsięspontanicznie,ingerencjazestrony
państwaniejestpotrzebna,tymbardziej,żewzrostznaczeniarzemiosłaihandlubyłdla
niegowłaściwościąrozwojugospodarczego
43
.
Problemyzmianznaczeniaposzczególnychdziałówwgospodarceznalazłyteżswoje
miejscewpolskiejmyśliekonomicznejpierwszejpołowyXIXwieku.Wokresietym
ziemiepolskienależałydosłaborozwiniętychrejonówEuropy,źlefunkcjonował
przemysłirolnictwo,audziałrolnictwawdochodzienarodowymprzewyższał90%
44
.
Wtakiejrzeczywistościówcześniekonomiści—W.SurowieckiiF.Skarbek—podjęli
problemyrozwojugospodarczegokraju.Toczylionidyskusjemiędzyzałożeniami
doktrynyliberalnejekonomiizachodniejapotrzebamigospodarczymikrajuopóź-
nionegowrozwoju.Powstałazatempotrzebadostosowaniakoncepcjiekonomistów
zachodnichdowarunkówpolskich.ZarównoSkarbek,jakiSurowieckirozumieli,że
podstawądalszegorozwojugospodarczegojestprzekształceniegospodarki.Uważali,iż
należyprzedewszystkimrozwinąćprzemysłihandel,przyczymSurowieckiwiększe
znaczenieprzypisywałprzemysłowi,postulującprzytymrozwójmiast.Różnicewpo-
glądachSkarbkaiSurowieckiegodotyczyłytakżekierunkówrozwojutychdziałów.
Skarbek(podobniejakSmith)sądził,żerozwójposzczególnychdziałówgospodarkima
charakternaturalny,wzwiązkuztymwykluczałingerencjępaństwa,coniebyłoinadal
niejestnajwłaściwszewprzypadkukrajuzacofanegowrozwoju.Surowieckinatomiast
postulowałprotekcjonizmpaństwowywodniesieniudorozwojuprzemysłu.Wswoich
rozważaniachautorpodkreślał,żeszybszyrozwójprzemysłuihandlupozytywniewpłynie
naprzyspieszenieprocesówwzrostowych,cobyłonowymelementemteoriiwporów-
naniuzujęciemSkarbka.
Problemyrozwojugospodarczegostałysięteżprzedmiotemzainteresowańekono-
miiniemieckiejwpierwszejpołowieXIXwieku.WtymczasieNiemcybyłyrównież
krajemwzględniezacofanymgospodarczo.Pozatymbyływewnętrznierozbitezarówno
podwzględempolitycznym,jakigospodarczym,coniesprzyjałorozwojowirodzimego
przemysłu.Wzwiązkuzzaistniałąsytuacjąideawolnegohandlu—jednazzasad
ekonomiiklasycznej—spotkałasięzsurowąkrytykąF.Lista,czołowegoniemieckiego
teoretykaekonomii.PodobniejakW.Surowiecki,twierdziłon,żesłabegospodarczo
państwodługomusiałobyczekaćnasamoczynnyrozwójprzemysłu,azatemnależy
przyspieszyćtenprocesstosującodpowiednienarzędziapolitykiprotekcjonistycznej.
F.Listuważał,iżrozwójgospodarczyodbywasięwedługnastępującychetapów:
42
A.Smith,Badanianadnaturąiprzyczynamibogactwanarodów,t.1,PWN,Warszawa1954,s.215.
43
Szerzejnatentemat:J.K.Galbraith,Ekonomiawperspektywie.Krytykahistoryczna,PWE,
Warszawa1992,s.70inast.
44
W.Rusiński,Zaryshistoriigospodarczejpowszechnej,KiW,Warszawa1970,s.193.
