Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
Rozdział10Samotnośćgatunkuludzkiegojakopunktwyjściadorozważańnadświadomościąekologiczną
punktemrozważańLamarckabyłateoriaewolucjigatunków.Argumentował,iż
przyrodaodpowiadazatworzenietylkonajprostszychistot,tychstojącychna
doledrabiny.Toonewwynikudługiegoprocesudałypoczątekistotombardziej
złożonym.Naszczyciedrabinypojawiłsięczłowiek,charakteryzującysięnie-
bywałąorganizacjąduchowąifizyczną,którywyłoniłsięzjednegozgatunków
małpczłekokształtnych.Przyrodniktwierdził,żeposzczególnegatunkiniepo-
wstałynapoczątkuświata,tylkotworzyłysiękolejno.Należyrównieżpodkreślić
ichkrótkotrwałąstabilność,ponieważwarunki,wjakichżyją,wymagająodnich
ciągłychzmianiprzystosowywaniasię.Lamarckwyróżniłdwaczynnikiewolucji:
zmiennośćgatunkówwywoływanązmianamiwotoczeniuorazdziedziczność,
któraprzejawiasięprzekazywaniemwykształconychcechnastępnympokole-
niomiutrwalaniemich
73
.
WkładteoriiLamarckajestistotnywkontekścieponiższegoopracowania,
zuwaginato,oczympisałKamilPopowicz:Lamarckndokonałmechanicyzacji
witalizmu”
.Planowany,deterministycznyimechanicznyprocesewolucjizakładał
porządekirównowagę.Zaburzeniawnimwywołałopojawieniesięczłowieka,
któregointeligencjaimożliwościpozwalająnanieograniczonerozmnażaniesię
orazunicestwianieraszwierzątmogącychmuzagrażać
74
.Człowiekjestzatem
wpewnymsensieistotąnienaturalną,zwłaszczaodczasu,kiedystworzyłcywi-
lizację.Wdzielewydanymw1820r.
75
,dającympodstawypodtzw.lamarkizm
społeczny,omawiazagadnieniazwiązanezrelacjamipomiędzynaturąludzką
akulturą.Podkreśla,żecywilizacjawytwarzaróżnicepomiędzyludźmi,prze-
kształceniaśrodowiska,awkonsekwencjikoniecznośćprzystosowaniasiędo
nowychwarunków.Kreujerównieżnowepotrzeby,którychnieodczuwałczło-
wiekdziki,matakżeskłonnośćdogromadzeniadóbrmaterialnychiwłasności,
cowzmaganierównościwświecie
76
.
Wroku1858KarolDarwinwswymdzieleOpowstawaniugatunkówdrogą
doborunaturalnego,czylioutrzymywaniusiędoskonalszychraswwalceobytroz-
winąłteorię,iżpochodzenieizasadyistnieniagatunkuludzkiegonieróżniąsię
odregułdecydującychoprzeżyciupozostałychgatunkówzwierzęcychiroślin-
nych
77
.W1902r.PiotrKropotkinuzupełniłdarwinowskąkoncepcję,zwracając
uwagę,żewprzyrodzietakjakwświecieludzkimobokczynnikakonkurencji
73
L.Szyfman,„Filozofazoologii”J.B.Lamarck,Warszawa1960:recenzja,nKwartalnikHi-
storiiNaukiiTechniki”1961,t.6,nr1,s.135-139.
74
K.Popowicz,WpływRousseaunapierwsząteorięewolucjiJeana-Baptiste)aLamarcka,
nPrzeglądFilozoficzny-NowaSeria”2012,R.21,nr4(84),s.328-329.
75
Systèmeanalytiquedesconnaissancespositivesdel)homme.
76
K.Popowicz,WpływRousseau…,s.329-331.
77
K.Łastowski,Ekologiaaflozofa.Odekologiijakonaukibiologicznejdoekologiijako
naukihumanistycznej,[w:]A.Papuziński(red.),Wprowadzeniedoflozofcznychproble-
mówekologii…,s.22.
