Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wojnaizapis.Odziennikachwojennych
41
blemówzdostępemdomateriałówpiśmiennych,jakiemiewali
nierzadkowojennidiaryści,dziennikibyłyprowadzonewoku-
powanychmiastach,wgettach,wobozachjenieckich,obozach
koncentracyjnychiobozachzagłady,podczasdziałańwojennych
nafroncie...Itopisanebyłyczęstokroćprzeztych,którzydotej
porydziennikównieprowadzili.
JacekLeociakwksiążceTekstwobecZagłady(doktórejbędę
jeszczewielokrotniesięodwoływał)zwracauwagęnaprawdziwy
Dfenomenpisania”,świadczącyoodrębnościżydowskiegodoświad-
czeniawgetciewporównaniuztym,codziałosiępozamurami.
CytujewtymmiejscuEmanuelaRingelbluma,którywKronicegetta
warszawskiegozanotował:
Żydwziąłsięwłaśniedopisania.Pisaliwszyscy:dziennikarze,lite-
raci,nauczyciele,działaczespołeczni,młodzież,nawetdzieci.Więk-
szośćpiszącychprowadziładzienniki,wktórychoświetlałatragiczne
wydarzeniaprzezpryzmatosobistychprzeżyć.Napisanobardzowiele,
aleogromnawiększośćzostałazniszczonawczasiewysiedleniawraz
zŻydamiwarszawskimi.Pozostałtylkomateriałprzechowywany
wA[rchiwum]G[etta]8.
Nieumniejszającwniczymodrębnościżydowskiegodoświad-
czeniawczasiewojny,sądzę–choćniemamnatozdecydowa-
nychdowodów–żefenomenpisanianiebyłtylkowłaściwością
życiawgetcie.Niewątpliwiepresjahistorycznychwypadkówsprzy-
jałanasilaniusięosobistychpraktykpisma(wtymdzienników).
Jesttowyraźniewidocznenaprzykładzieźródełzokresupowsta-
niawarszawskiego,kiedyliczbaprowadzonychdziennikówwzro-
sła9.
Dziennikiwojennenabierająrównieżdlaichautorówspecjal-
negoznaczenia.Nietylkosąpisaneczęściej,alerównieżstaranniej
przechowywane.BerelLangjakodwiezcechDodróżniających
8E.Ringelblum,Kronikagettawarszawskiego:wrzesień1939-styczeń1943,
przeł.A.Rutkowski,Warszawa1983,s.471;cyt.za:J.Leociak,Tekstwobec
Zagłady.(Orelacjachzgettawarszawskiego),Wrocław1997,s.38.
9Zob.Ludnośćcywilnawpowstaniuwarszawskim,op.cit.,t.1,Pamiętniki,rela-
cje,zeznania...,cz.1–2;wybórdziennikówpowstańczychopublikowanywkwar-
talnikuDKarta”2001,nr33.
