Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.TEORIEIRE-KONSTRUKCJE
wstosunkudowydarzeńzinnychczęścikraju(itakzwanejepoki
gomułkowskiej,którejrozpoczęciezostałoobwieszczonesłowami:
nTowarzysze!Obywatele!Ludupracującystolicy!”12),aleniepozostaje
bezznaczeniadlakształtowanialokalnychkręgówtwórczych;mimo
toswobodaliterackichczypublicystycznychwypowiedzibyłaprzez
długiczaspozorowana,coznalazłonajsilniejszywyrazwwydarze-
niachMarca’68,apotem-wramacheskalacjipolitycznychispołecz-
nychnapięć-Grudnia’70.Jakpisałodusznejatmosferzeipolitycznej
niestabilnościtychczasówTomaszBurek:nGdzieśokołopołowylat
sześćdziesiątychjestdlaspołeczeństwajasne,żeówhardyWiesław,
któremużyczono»stolat«,nietylkoodstąpiłodprogramupaździer-
nikowychreform,ależerównocześniewcorazwiększymstopniustał
sięmarionetkąwrękachprzywódcówsowieckich”13.
Możnawszakpowiedzieć,iżlata60.,jakoodrębnadekada,do-
prowadziłydowielurozczarowańidramatów,cobyłodostrzegalne
takwwymiarzeogólnokrajowym,jakiregionalnym.Natlewydarzeń
izjawiskspołecznychwkrajachZachodu-ruchówobywatelskich,
emancypacyjnych,kontrkulturowych-zamkniętazanżelaznąkurty-
ną”Polskaniemiałaprzedsobąświetlanejprzyszłości,mimogórno-
lotnychhasełzpierwszychstrongazet,głoszącychbezinteresowne
budowaniewspólnegodobra.Sformułowanienblokwschodni”idzisiaj
przytłaczaswoimciężarem;wtedytenciężarbyłnieporównywalnie
większy,społeczniedonioślejszy,zpewnościątrudnydoudźwignięcia.
WedłughistorykaMarcinZaremby:
Napoczątkulat60.prowadzonebyłybadania,którepo-
kazywałyjakiśrodzajstabilizacji.Pytanorespondentów,czy
chcielibysięprzenieśćgdzieśindziej,pytanoichdzieci,czy
czująsiętuusiebie.Iwynikałoztego,żeciludziezmieniają
sięjużwnlokalsów”.Aleto,cosiędziejezwłaszczanapocząt-
12Oczywiścietesłowamająswojeszerokietłospołeczneipolityczne,adojścieGomułkidowła-
dzyodbyłosięwotoczeniuinnychwydarzeń.JednymznichbyłyprotestyrobotnikówwPoznaniu,
októrychAgnieszkaŁuczakpisaławHBiuletynieIPN”:HPoznańskiCzerwiec!56był–podobniejak
rewolucjawęgierska,powstaniewNiemczechiwydarzeniawCzechosłowacji–jednymzwolno-
ściowychiantytotalitarnychbuntówwEuropieŚrodkowejlatpięćdziesiątychXXw.Torobotnicy
Poznaniautorowalidrogęgłębokiemuprzełomowipolitycznemu,którynastąpiłwpaździerniku
1956r.,przyspieszyłdestalinizację,odchodzenieodopresyjnychformdyktaturyorazzapocząt-
kowałwprowadzaniereform,któretrwaleipozytywnieodróżniałymodelkomunizmuwPolsce
odresztypaństwblokukomunistycznego.Niestety,rangategowydarzeniaciągleniejestdo-
stateczniewysoka.Wartozatemprzypomniećaktualneustaleniahistorykówwkwestiiprzyczyn
PoznańskiegoCzerwca!56,jegoprzebiegu,represjiorazpamięcionim”.A.Łuczak,Poznański
Czerwiec!56,HBiuletynIPN”2011,nr5–6,s.98.
13T.Burek,Pamiątkimarcowe,[w:]tegoż,Żadnychmarzeń,Londyn1987,s.77.Pierwodrukw:Marzec
1968,red.S.Amsterdamski,Warszawa1981.
46
