Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.TEORIEIRE-KONSTRUKCJE
naszybkiepodniesieniesięzezgliszczipopiołów,musibyćujętawni-
niejszychrozważaniachnaprawachniedalekiegohoryzontu.
Lata50.,zacienionestalinowskimterrorem,wyłaniająsięzmroku
historiijakopasmoudrękiipowszechnegorozgoryczenia.Takwspo-
minałteczasyJerzyAndrzejewski,ważnapostaćdlakontekstówtej
książki,wrozmowiezJackiemTrznadlem,któraodbyłasięwewrześ-
niu1981roku:
Cóżpowiedziećotymokresie?Zacząłsięonwsposóbdość
gwałtowny,booilemniepamięćniemyli,zjazdemZwiązku
LiteratówPolskichwSzczecinie.Czterdziestydziewiątyrok,
oilepamiętam,styczeń.Tak,bowtymokresiemieszkałem
przezkilkalatwSzczecinie.Tobyłozupełniezrozumiałe,że
wtejsytuacjipolitycznej,wjakiejznalazłasięEuropa,Stalin,
dbającointeresyimperiumrosyjskiego,musiałzaprowadzić
pewneujednolicenierządówpaństwzwasalizowanych9.
TakjakiwcałejHańbiedomowej,takiwtejrozmowiezapośred-
nictwemswojegorozmówcyTrznadelopowiadaoróżnychwarian-
tachrelacjizideologiąkomunistyczną.Andrzejewskiniewielemówi
oSzczecinie,właściwietylkojakoożyciowymprzystanku,miejscu
nchwilowym”,nawetsłabozapamiętanym;chętniejnatomiastodwo-
łujesiędodziełliterackich-jakPopiółidiament(1947
,pierwszewyda-
niepodtytułemZarazpowojnie)czyMiazga(1979),powstałychpoza
szczecińskimepizodemwjegobiografii.Zastanawiaćpowinnauwaga
ozjeździeszczecińskim.Wstyczniu1949rokuSzczecinnamoment
stałsięcentrumustanawianiannowegoładu”wpolskiejkulturzeilite-
raturze,choćdzisiajchcielibyśmyzapewnepamiętaćostolicyPomorza
Zachodniegozinnychniżtenpowodów10.
Socrealistyczneipolitycznenaciskizelżałyniecopowydarze-
niachPaździernika’56;rozwójSzczecina-gospodarczyikulturalny,
związanyzustanawianiemspołecznego,choćmglistegozdzisiejszego
punktuwidzeniakonsensusu-nabrałswoistegorozpędudopieropo
1960roku.nSwoistego”,ponieważniewszystkiepodejmowanewtedy
działaniamożnauznaćzazasadneiskuteczne;większośćznichdo-
prowadziłajednakdozapaścipodkoniecdekady.Niebezznaczenia
dlatychprocesówbyłaewolucjamasowychmediówaudiowizualnych,
9J.Trznadel,Czerwonysystempogardy.RozmowazJerzymAndrzejewskim,[w:]tegoż,Hańba
domowa,Warszawa1986,s.49.
10Więcejnatematzjazduliteratówwroku1949możnaprzeczytaćwmonografii:Presjaiekspre-
sja.Zjazdszczecińskiisocrealizm,red.D.Dąbrowska,P.Michałowski,Szczecin2002.
44
