Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I.TEORIEIRE-KONSTRUKCJE
stronywciążsłyszalnebyłyechaniedalekiej(właśniewojennej,
przesiedleńczej,npionierskiej”)przeszłości,cowyrażałosięmiędzyin-
nymipowszechnąwśródmieszkańcówobawąprzedtymczasowością
miejscazamieszkania,niestałościągranic,zmianąnietakdawno
zarysowanegoparadygmatupolityczno-administracyjnego;wszystkie
wizjekatastrofyuosabiałhiperbolizowanynpowrótNiemców”,które
zostałyzłagodzonedopiero25latpowojnieuznaniemprzezRFN
granicynaOdrzeiNysieŁużyckiej7grudnia1970roku3.Miastowciąż
niebyłowpełni,bytakrzec,odgruzowane,aleteż-niepowstałownim,
do1960roku,wielenowychgmachów,takwsensiedosłownym,jak
imetaforycznym4.JakpisałaJoannaSzydłowska,jeszczedoniedawna
npusta”przestrzeńnZiemOdzyskanych”,poreformieadministracyjnej
z6lipca1950rokuokreślanychwdyskursieoficjalnymjakonZiemie
ZachodnieiPółnocne”,musiałabyćzapełniona:ludźmi,budynkami,
instytucjami,zakładamipracy,wreszcienarracjami;najpierwdzien-
nikarskimi-reporterskimi,późniejliterackimi5.
refleksjiwokółzniszczeńiodbudowymiastpomorskichpoIIwojnieświatowej,[w:]Odbudowa
miastPomorzaZachodniegopodrugiejwojnieświatowej.Wybraneproblemy,red.P.Migdalski,
Poznań–Szczecin2021,s.14.
3WedługAnnyWylegały,autorkirozprawyPrzesiedleniaapamięć,strachiniepewnośćstano-
wiłycodziennośćnietylkoprzesiedleńców,alerzutowałytakżenakolejnepokolenia,którebyły
podwpływemwspomnieńdziadków/rodziców.Por.A.Wylegała,Przesiedleniaapamięć.Studium
(nie)pamięcispołecznejnaprzykładzieukraińskiejGalicjiipolskich„ZiemOdzyskanych”,Toruń
2014.Nastronie144czytamy:HRównieżtymczasowośćwynikającazestrachuprzedpowrotem
Niemcówodbijasięjakwlustrzewewspomnieniachmłodszychosób.Onesamezapewniają,że
niebojąsiępowrotubyłychwłaścicieliswoichdomów,aledobrzepamiętajązdzieciństwastrach
odczuwanyprzezludzizestarszychpokoleń”.
4OokresieHpionierskim”wpowojennejhistoriimiastapisałwyczerpującoMichałPaziewski
wesejuKopalniaSzczecin.Dlaczegojesteśmytu,gdziejesteśmy.Wedługszczecińskiegohistory-
karozstrzygającadlazrozumienialosówmiastawkolejnychdekadachpowojniejestmetafora
rozbieraniaiwywożeniacegiełprzeznaczonychdoodbudowyinnychmiast–przedewszystkim
Warszawy.Dlatego,międzyinnymi,szczecinianiebalisięolosyswojegonowegodomu.Krążyły
plotkioprzyłączeniuSzczecinadoNiemiec,utworzeniuodrębnegotworuurbanistycznegoiHwy-
wożono”stądróżnegorodzajudobra:nietylkocegłyimateriałybudowlane,aletakżeksiążki.
Zob.M.Paziewski,KopalniaSzczecin.Dlaczegojesteśmytu,gdziejesteśmy,HGazetaWyborcza”,
zdn.13.11.2015,https://szczecin.wyborcza.pl/szczecin/7,150424,19180190,kopalnia-szczecin-
dlaczego-jestesmy-tu-gdzie-jestesmy.html[dostęp:15.04.2017].Natentematzob.także:P.Za-
remba,WspomnieniaprezydentaSzczecina1945-1950,Poznań1980;50latPolskinaPomorzu
Zachodnim.Polityka-społeczeństwo–kultura,red.K.Kozłowski,E.Włodarczyk,Szczecin1996;
B.Halicka,PolskiDzikiZachód.PrzymusowemigracjeikulturoweoswajanieNadodrza1945-1948,
przeł.A.Łuczak,Kraków2015.
5Por.J.Szydłowska,Stary(?)tematwnowychdekoracjach.AlternatywnewizjeZiemOdzyska-
nychwprozieIgoraNewerlegoiMarkaDomańskiego,HKomunikatyMazursko-Warmińskie”2007,
nr2,s.235–245.Autorkapiszenastronie237:HOtojednakokoło1949r.ówmłodytematgwał-
towniesię»zestarzał«.Znoworodkawymagającegonieustającejopiekiimiłościprzekształcił
sięwwynędzniałegostarca,októrymniemożnazcałąpewnościąpowiedzieć,żejeszczeżyje.
ZtrybunpolitycznychpadłystwierdzeniaodokonaniuintegracjiZiemOdzyskanychzinnymitere-
namiPolski.Wrazzreformąadministracyjnązlipca1950rokustarytermin»ZiemieOdzyskane«
skuteczniewyrugowałterminnowy–»ZiemieZachodnieiPółnocne«,całkowicieeliminujący
42
