Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Władzawykonawczawpaństwiewspółczesnym…
dzawykonawczamawtymprzypadkucharaktermonistyczny,azakreskompe-
tencjiprzynależnychegzekutywiejestprzypisanymonarsze,któremupodlegają
pozostałeorganypaństwowe.Monarchajakogłowapaństwamożepełnićtakże
funkcjeszefarządu,choćzdarzasię,żepowołujepremieraigabinet,ztymżesą
toraczejjegoorganydoradcze,król(emir,sułtan)skupiabowiemwswoimręku
pełnięwładzywykonawczej.Wprzypadkurządówmonarchicznychobjęcietro-
nunastępujewoparciuozasadęjegodziedziczenia19ioznaczadożywotniespra-
wowaniewładzyprzezgłowępaństwa.Rządymonarchiczne,charakteryzujące
sięznacznąkoncentracjąwładzywrękachmonarchyijegonieodpowiedzialnoś-
cią,znanesązwłaszczazprzeszłości.Współcześnietegotypuegzekutywywystę-
pująstosunkoworzadko,większośćznichnafaliprocesówdemokratyzacyjnych
ewoluowałabowiemwkierunkumonarchiiparlamentarnych.
Drugakategoriaegzekutywocharakterzeunitarnymfunkcjonujewramach
reżimówwojskowych.Władzawykonawczajestwnichsprawowanaprzezsiły
zbrojne.Wzależnościodsytuacji,możetobyćalbowąskagrupastarszychofice-
rów,albojedenznich,pełniącyrolęgłowypaństwa.Charakterystycznedlatego
typureżimówjestto,żeichfunkcjonowanieodbywasięwwarunkachstanu
wojennego.
Wkońcu,wśródegzekutywmonistycznychważnemiejscezajmująte,wystę-
pującewrepublikachprezydenckich,gdziefunkcjegłowypaństwaiszefarządu
sąskoncentrowanewjednymurzędzie.Niezmieniasiętonawetwówczas,gdy
obokprezydentaistniejejakiśinnyorgan,typugabinet.Maonhierarchiczną
strukturęistanowibardziejzapleczedoradczeczyeksperckiedlaposiadającego
pełnięwładzywykonawczejprezydenta.
Wpaństwachzaliczanychdotejkategoriiwykluczasięzostaniegłowąpań-
stwawdrodzedziedziczenia.Analizaempirycznychprzykładówukazujejed-
nak,żemożliwesątrzyróżnesposobyobsadzeniategourzędu.Popierwsze,
wskazaćmożnaniewybieralnychprezydentów,którzysąalbowyznaczaniprzez
określonypodmiot,alboteżprzejmująwładzęwsposóbtypowydlauzurpato-
ra.Podrugie,prezydencimogąbyćwybieraniwpowszechnych,aczpośrednich
elekcjach.Wkońcu,potrzecie,najbardziejpopularnymrozwiązaniemjestpo-
woływanieprezydentawdrodzepowszechnychibezpośrednichwyborów.Na-
leżypodkreślić,żeoilepierwszyzwymienionychsposobówobsadzeniaurzędu
głowypaństwaniemanicwspólnegozdemokratycznymiregułamigry,otyle
drugiitrzecitakżeniegwarantująichprzestrzegania.Wszakniemożnawyklu-
czyć,żeproceswyborczybędziemiałwyłącznieplebiscytarnycharakter.
Odwołującsiędotrzeciegokryterium,woparciuoktóreklasyfiku-
jeempiryczneprzykładyegzekutywyPippaNorris,należypodkreślić,żeczas
19Wwielupaństwachniebędącychmonarchiamiurządgłowypaństwaprzekazywanyjest
zojcanasyna.Oczywiściesytuacjatakawykluczamożliwośćuznaniatychpaństwzaspełniające
minimalnewymogidemokracjiproceduralnej.PrzykłademwtymwzględziemożebyćKorea
Północna.
19
