Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
RafałGlajcar
wkompetencjachorganówpaństwowych,wciążsięrozrastał.Wynikałotozfak-
tu,żepaństwozaczęłorozciągaćkontrolęnadcoraztonowymiaspektamiżycia
wspólnoty.Możnabyprzyjąć,żebyłtoefektnaturalnegodążenialudzipełnią-
cychroleprzywódczedomaksymalizacjizakresuswojejwładzy.Jednocześnie
ogromneznaczeniemiałrozwójspołeczeństw,atakżezmianywdziedziniego-
spodarki,którewymuszałynaaparaciepaństwowymdostosowywaniesiędo
zmieniającychsięwarunków,prowadzącostateczniedoposzerzaniadotychcza-
sowejsferydziałaniapaństwa9.Teskomplikowaneprocesywymuszałyposzu-
kiwanienajbardziejracjonalnychsposobówrządzeniapaństwem.Wzrostświa-
domościspołecznejdeterminowałposzukiwaniesposobówupodmiotowienia
społeczeństw,atowiązałosięzkoniecznościąwprowadzeniarealniefunkcjonu-
jącychmechanizmówkontroliwładzypaństwowej,ograniczającychjejsamowo-
lę.Wzmieniającychsięwarunkachwładzapaństwowapoddawanabyłaswoistej
presji,którawiązałasięzkoniecznościątakiejorganizacjiaparatupaństwowego,
przyczyniającejsiędoskutecznegorządzenia-zarównozperspektywypodmio-
tówwładzy,jakiobywateli.
Współczesne,demokratycznereżimypolityczneopierająsięnaokreślonych
zasadachustrojowych,stanowiącychfundamenty,naktórychwznosząsięre-
guływyznaczającefunkcjonowaniewładzypaństwowej.Stanowiąonewzorzec,
napodstawiektóregoustrojodawcytworząokreślonyukładinstytucjonalny,
awkonsekwencjimająwpływnazachowanieaktorówpolitycznych.Wskazać
możnaconajmniejkilkaaspektówpodkreślającychsiłęoddziaływaniazasad
ustrojowych:1)ograniczająonewolicjonalnyaspektwładzy;2)zwiększająprze-
widywalnośćdecyzji;3)sprzyjająstabilnościibezpieczeństwuukładuodniesie-
nia,wramachktóregofunkcjonująobywatele10.Jednąznajistotniejszychzasad
ustrojowych,naktórychzbudowanyjestsystemwładzypaństwowejwewspół-
czesnychreżimachdemokratycznych,stanowipodziałwładzy.
Kształtowaniesięideipodziałuwładzymiałoswojeźródłozarównowpo-
szukiwaniuróżnychmożliwościograniczaniasamowoliwładzypaństwowej,
jakistopniowymwyodrębnianiusięprawnychsferdziałaniapaństwa.Wkon-
sekwencjiteoriapodziałuwładzywklasycznejpostaciopierasięnaczterech
kanonach:1)podzialeprawnychsferdziałaniapaństwanastanowienieprawa,
administrowanieiwymiarsprawiedliwości;2)rozdzialeaparatupaństwowego,
zgodniezwyodrębnionymiprawnymisferamidziałaniapaństwa,natrzygru-
pyorganów:prawodawcze,administracyjneisądownicze;3)organizacyjnym
ipersonalnymrozdzieleniuwszystkichgruporganówwoparciuozasadęich
względnejrównorzędnościiniezależności;4)realizacjiprzezkażdągrupęorga-
nówprzedewszystkimwłasnejprawnejsferydziałania,zniewielkąmożliwością
9A.Z.Kamiński:Instytucjepolitycznewobecukładównieformalnych:nomadziinstytucjo-
nalniiflexianie.W:Instytucje:konfliktyidysfunkcje.Red.M.Jarosz.Warszawa2012,s.29.
10A.Wołek:Demokracjanieformalna.Konstytucjonalizmirzeczywisteregułypolityki
wEuropieŚrodkowejpo1989roku.Warszawa2004,s.24.
