Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DEFINIOWANIECZASOPISMAREGIONALISTYCZNEGO
ROZDZIAŁI
29
człowiekwolnąjestistotą,aczkolwiekjegowolnośćniemożebyćanisamo-
wolnością,aniniewolą65.Wjakiśszczególnysposóbjegowolnośćjestbowiem
związanaprzedewszystkimzewspólnymdziedzictwemcałegonarodu,niezaś
zpolitycznymukładem,wjakimsięonznajdujewdanejchwili.JakpisałTren-
towskiiNaródkażdymajęzykosóbny,myśli,uczuciaicnoty,obyczajeizwyczaje
sobiewłaściwe,tysiącprzyródwyższychnadwszystkiepolityczneukłady,idących
przedniemi,stanowiącychichkardynalnąposadę,wiążącychludzimocąspólnej
miłości,niezaśspólnejuchwały;sercemniepergaminem66.Jesttomyśl,którą,
zdajesię,podzielałpóźniejtakżeJózefPiłsudski(1867-1935)67,który11stycz-
nia1920rokupowiedziałiIdzieoto,abykrajnaszzrozumiał,żeswobodatonie
jestkaprys,żeswobodatoniejest„mniewszystkowolno,adrugiemunic”,że
swoboda,jeżelimadaćsiłę,musijednoczyć,musirękęsąsiadomiprzeciwnikom
podawać,musiumiećgodzićsprzeczności,anietylkoprzyswoimsięupierać68.
Szczytnetenaogółzałożeniajednakżeniezwykletrudnojestwcielaćwżycie
wsytuacjikrzyżującychbądźnawetwykluczającychsięidei,wartości,norm,tra-
dycji,przyzwyczajeńczyinteresówicelów,oczymboleśnieprzekonałsięJózef
Piłsudski,dokonującprzewrotupolitycznegowPolscewmaju1926roku,który
wWielkopolsceniespotkałsięnaogółzszerszympoparciem69.
Waktywistycznejialtruistycznejpostawieregionalistów,kultywują-
cychideałyregionalizmu,uzewnętrzniasięprzedewszystkimszacunekwobec
zachowańprospołecznychizrozumieniedlakażdegoprzykładuprzejawiania
siępozytywnegonastawieniawobecswojegoregionu,nmałejojczyzny”.Jestto
takżeichwyrazmoralnejodpowiedzialnościzaprzyszłośćspołeczeństwa,które
dziękipodtrzymywaniutakrozumianejtradycjiregionalizmu,samemożepod-
nieśćswójpoziommoralnościnietylkoindywidualnej,leczrównieżmoralności
społecznej70.Odpowiedzialnąsłużbąpublicznązatemjestdziałalnośćszczerych
regionalistów,którzywłasnedobropoświęcająwspólnejsprawie.Byłoichza-
wszeniewielu,takdawniej,jakidzisiaj,niemniejznaczenieichtwórczejiwy-
trwałej(organicznejimrówczej)pracybyłoprzeogromnedlawspólnotyregio-
nalnej.Ichprawycharakter,poczucieobowiązkowościiodpowiedzialnościoraz
praktycznośćstanowiłybowiemdobryprzykładdlainnych.JakpisałWładysław
Wężyk(1816-1848),podsumowującniejakoswojewrażeniazpobytuwWielko-
65
B.F.Trentowski,Urywkipolityczne,Paryż1845,s.6.
66
67
Ibidem,s.7.
SzerzejobiografiiidziałalnościJózefaPiłsudskiegozob.A.Garlicki,JózefPiłsudski1867-
1935,Warszawa1988;JózefPiłsudskiijegolegenda,podred.A.Czubińskiego,Warszawa1988;
W.Suleja,JózefPiłsudski,Wrocław1995.Leksykonhistoriipowszechnej1900-1945,podred.
S.Sierpowskiego,Poznań1996,s.164.
68
Cyt.zainWielkopolskawpracyzbrojnejiobywatelskiej”1937,nr2,s.1.
69
SzerzejozamachumajowychPiłsudskiegow1926rokuijegokonsekwencjachzob.
A.Czubiński,Przewrótmajowy1926roku,Poznań1989;idem,WielkopolskaiPomorzewobec
zamachustanuwmaju1926r.,nStudiaiMateriałydoDziejówWielkopolskiiPomorza”1960,
t.VI,z.1,s.153-207;Z.Dworecki,PoznańskieiPiłsudski,Poznań2008;T.Świtała,Poznań
w1926roku(Częśćpierwsza),nKronikaMiastaPoznania”1988,nr2,s.19-24.
70
Por.M.L.Hofman,Empatiairozwójmoralny,Gdańsk2006.
