Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
RYSZARDKOWALCZYKiWIELKOPOLSKIESZKICEREGIONALISTYCZNE
jestżyczliwośćdlabliźnichpołączonazezdolnościąodczuwaniaichradości
ismutków.Altruizmjest–zauważaPrus–wrażliwąnicią,którabiegnieodjed-
negosercadoinnychiwrezultacietworzysieć,któraogarniacałespołeczeń-
stwo.Bezaltruizmumożeistniećtylkogromadaludziobcychsobie,dopieroal-
truizmtworzyznichorganicznącałość–społeczeństwo47.Pruswspominałtakże
otakichwartościowychwżyciuludzkimideałach,jakdoskonałość,szczęście
czyużyteczność.Odwoływałsięrównieżdozjawiskatzw.duchazbiorowegoczy
duchaspołecznego,któryopartyjestnawspólnejidei(np.problemie,zadaniu,
celu)orazwspólnymuczuciu(np.litości,miłosierdziu,miłości,nienawiści)ipra-
gnieniu(np.obrony,pomocy,wsparcia).Wspólnamyśl,wspólneuczucieiwola
–tozasadniczedlaPrusaelementytzw.duszyspołecznej48.Duszaspołeczna–
pisałPrus–tworzysięzewspólnychpojęć,wspólnychuczuć,wspólnychpragnień
wieluludzi.Materyałemduszyzbiorowejsąduszeskładającychjąjednostek.
Oilewięcowejednostkisąmiłującymiprawdę,logicznemi,energicznemi,altru-
istycznemi,otyleiduszazbiorowaposiadateprzymioty.Oilezaśjednostkisą
nienawistne,nieenergiczne,egoistyczne,otyleduszazbiorowabędzieposiadała
tesamewady49.
Istotnedlaszczęściajednostkiijakościżyciazbiorowegojestwięcpo-
siadanieodpowiedniegoduchaspołecznego,czylizbioruwłaściwychidei,celów,
pragnień,motywacji,postawizachowań,któretworzącodpowiedniklimatdla
efektywnościspołecznegodziałania,zapewniająjednocześniepostępwewspól-
nymwysiłku,zmierzającymdorozwiązywaniaważnychspołecznieproblemów.
Dlatego,jakzauważyłBolesławPrus,głównymcelemcywilizacyijestto,ażeby
–jaknajbardziejuszlachetnićiwzbogacićduszęspołeczną.Leczjaktozrobić?...
Jesttylkojedensposób:niechkażdypracujenadudoskonaleniemwłasnejdu-
szyiniechwtensposóbwpływanaswojeotoczenie50.PodobniemyślałJózef
IgnacyKraszewski(1812-1887)51,zaliczająctenobowiązekdogronaważnych
zadańpatriotyczno-narodowychwzniewolonejojczyźnie,pisząciOjczyznynie
zbawimyinaczejjakodbudowującjąpojednymczłowieku,każdyzaczynającod
siebieśUmoralizowaniejednostekjestnajpierwszą,największąpotrzebąiobo-
wiązkiemchwiliśUmiejmycierpiećiwytrwaćś52.Matoistotneznaczenienie
47
B.Prus,Najogólniejszeideałyżyciowe,Warszawa1905,s.262-263.
48
49
50
51
Ibidem,s.240-267.
Ibidem,s.266.
Ibidem,s.267.
OtwórczościJózefaIgnacegoKraszewskipisałjemuwspółczesnybadaczAdamKulicz-
kowski,Zarysdziejówliteraturypolskiej,Lwów1872,s.358-364.Zob.takżeM.Piekarski,Jó-
zefaIgnacegoKraszewskiegożycieidzieła,Lwów1912.Więcejodziałalnościpublicystycznej
ibadaniachprasoznawczychJózefaIgnacegoKraszewskiegozob.P.Chmielowski,J.I.Kraszewski
jakoredaktor„GazetyPolskiej”,nGazetaPolska”1897,nr64-79;W.Danek,PublicystykaJózefa
I.Kraszewskiegowlatach1859-1872,Warszawa1957;S.Dziki,JózefIgnacyKraszewski–pra-
soznawca,nRocznikHistoriiPrasyPolskiej”2010,t.XIII,z.1-2,s.39-55;B.Kosmanowa,Dzien-
nikarzipisarzpolityczny.ZbadańnadtwórczościąJózefaIgnacegoKraszewskiego,Poznań2002;
A.Trepiński,JózefIgnacyKraszewski–dziennikarz,nZeszytyPrasoznawcze”1960,nr4,s.61-74.
52
J.I.Kraszewski,WieczoryDrezdeńskie,Lwów1866,s.309.
