Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
Wprowadzenie
Terminynrealizm”innaturalizm”weszłydojęzykaestetykiihistoriisztukidopie-
rowdziewiętnastymwieku.Terminnrealizm”wprowadzonyzostałwznaczeniulite-
raturywiernienaśladującejnaturę,nazywanejteżnliteraturąprawdy”(lalittératura
duvrai),przezanonimowegoautorawMercureduDix-neuviémeSiéclez1826roku;
następnieużywanybyłprzezGustavePlanchewodniesieniudoBalzaca,potemprzez
krytykętakżedodziełStendhala,Mériméego,Hugo(Krzemień1962,237-243).
TakieznaczeniesłowaréalismewykorzystałCourbetw1855roku,rozciągającjego
zakresnaswojemalarstwo,cozaakcentowałzarównowewstępiedokatalogu50,jak
iwszyldzienaddrzwiamiswegopawilonu:nDUREALISME.G.Courbet.Exposition
dequarantetableauxdesonœuvre(Champfleury1855,1).Wtymznaczeniusłowo
réalismeutrwalonezostałoprzezMaxaBuchonawksiążceLerealism:discussions
esthéthiques,recueilliesetcommentées(1856)orazprzezChampfleury)egoiDuran-
ty)egowartykułachpublikowanychwpiśmieRéalismewlatach1856-1857(Krze-
mień1962,244-245).
W.Bürger(ThéophilThoré)wartykulenNouvellestendencesdel)art”z1857roku
zaczątkinowej,rewolucyjnej,realistycznejtendencjiwmalarstwie,polegającejnapo-
rzuceniustarychmitologiiiuczynieniużyciawspółczesnegotematemsztuki,zoba-
czyłwdziełachmalarzyromantycznych:Géricaulta,Delacroix,Decampsa,Roberta,
awspółcześniewtwórczościCourbeta(Thoré-Bürger1972,172,173).51WSalon
de1861zastąpiłsłoworéalistewpowyższymznaczeniusłowemnaturalisteidodał
nowywarunekdojegoznaczenia:prawdziweprzedstawianienatury.Wzgodziezmyślą
Boccaccia,naktóregozresztąniewskazał,zapierwszegonaturalistęuznałGiotta,
którydziękipowrotowidonaturyiprawdyodrodziłmalarstwo.Wtymsamymtek-
ścieużyłtakżeterminuréalisteswodniesieniudoMilletaiCourbeta,aletylkowsensie
ironicznym,trawestująckrytykującychtychmalarzykrytykówakademickich(Bürger
1870a,93).WSalonde1864nazwałjużichnnaturalistami”(lesnaturalistes)idodat-
kowookreśliłichjakomalarzynnowejszkoły”(nouvelleécole),asztukęprzeznich
tworzonąokreśliłogólniejakonnaturalizm”(naturalisme)52.Jakoprekursorówwspół-
czesnegonaturalizmuwymieniłConstable)a,Gainsborough,Hueta,Dupré,Rousseau,
Flersa,Cabata,Delacroixa,Decampsa,Diaza,TroyonaiCorota;zawybitnegonatura-
listęuznałCourbeta,azmłodszychmalarzyzawyróżniającegosięnaturalistęuznał
Maneta(Bürger1870b,70n).
50Aczkolwiekzzastrzeżeniem,żemianotozostałomunarzucone,jakludziomz1830rokumiano
romantyków:nLetitrederélistem)aétéimposécommeonaimposéauxhommesde1830letitredero-
mantiques(Courbet1856,31;polskietłumaczenietegotekstuw:Morawska1977,7-8).
51
Odpierwszejwersjitegoartykułu,opublikowanejw1855roku,TéophilToréwydawałswoje
pracepodpseudonimemW
.Bürger(Morawska1970,5).Tytułdwutomowegopośmiertnegowydania
jegosprawozdańzSalonów,wykorzystujezabawnietędwuimiennośćautora:SalonsdeW.Bürger1861
à1868avecunepréfaceparT.Toré(Bürger1870a).
52Bürgerprzyokazjiwygłosiłnaiwnypogląd,żenaturalizmwsztucestosujeprocedurępodobną
doprocedurystosowanejwfilozofii,nauce,polityceiekonomiispołecznej,tzn.wychodziodstudio-
wanianaturyidążydopoznawczychuogólnień(Bürger1870b,69-70;polskietłumaczenie:Toré-
-Bürger1972,230).
