Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Wprowadzenie
pozwoliłomunauniknięciezaangażowaniasięwspóroontologicznystatuswarto-
ści(Ossowski1958,332).Jednakże,mimoiżdbałonorelatywizacjęformułowanych
sądówosztuceidziełachsztukidoprzekonańżywionychprzezjakieśsegmentyspołe-
czeństwa(ajeszczeczęściejprzezróżnychautorów31),toniektórejegosądysąewident-
nienormatywnie,bądźprzezujawnieniegustuwłasnego,bądźprzezutożsamianiesię
zgustempowszechnym32.Oilepierwszegomożnauniknąć,todrugiegouniknąćnie
sposób,bouznaniezasztukę,itowielkąsztukę,naprzykładklasycznejrzeźbygrec-
kiejczymalarstwawłoskiegorenesansu,jestpowszechnąogólnoludzkąoczywistością
iztegopowoduświadomośćnormatywnegocharakterutakichsądówjestbardzostłu-
mionaimożeumknąćuwadzenawetbadaczomotakwysokiejświadomościmetodolo-
gicznej,jakOssowski.
Normatywnycharakterkoncepcjiestetycznychpociągazasobąproblemstosun-
kubadającegodobadanychdyskursównormatywnychiwyekstrahowanychzdyskur-
sówkoncepcjiestetycznych.PonadstolattemuMaxWebersformułowałwodniesieniu
donaukspołecznychpostulatnaukiwolnejodwartości(Wertfreiheit)33,któryszybkoroz-
ciągniętyzostałnanaukihumanistyczneijestobecniepowszechniewnauceakceptowa-
ny.Wolnośćodwartościowańwnaucenieoznaczajednakeliminacjiocenzmetanauki
(Ossowska1975,538).Wodniesieniudohumanistykinajtrafniejwmoimprzekonaniu
ideęnaukiwolnejodwartościzrekonstruowałJerzyKmita-jakonormęneutralizmu
aksjologicznego:
[ł](1)wydawanieocenniejestaniniezbędne,aniniedopuszczalne-wśródnaukowych
twierdzeńhumanistycznychmogą,choćniemuszą,występowaćoceny,(2)ocenynależypod-
dawaćkontroliwyłączniezewzględunato,cokomunikująwtrybieopisowym,(3)aksjolo-
gicznatrafnośćoceny-zewzględunajakikolwiekwartościującyporządek-niepowinnamieć
żadnegowpływunajejnaukowąakceptacjęlubodrzucenie(Kmita1975a,475).
Koncepcjezawartewdyskursachestetycznychtworzonychprzezartystównienależą
donaukiwsensieKmity.Nawetnajbardziejwnaszejestetycenaukowyintencjonalnie
projektStanisławaOssowskiegodonaukiwtymsensienależytylkoczęściowo.Jed-
nakżebadającadyskursyestetycznehistoriaestetykidoranginaukirzeczjasnapreten-
duje,przetomusirespektowaćrzeczonąnormęneutralizmuaksjologicznego.
31
Ztegopowodupracata,wbrewdeklaracjiautora,niejestpracątylkozdziedzinysocjologiisztuki,
aletakżezarazemzdziedzinyhistoriiestetyki.Dlaprzykładujedenkrótkifragmenttejksiążki:nDlaLe
Corbusierapięknoarchitektonicznetowłaśniepięknoukładubrył.Liryzmbrył.Architektjestniby
kubistą-rzeźbiarzem,łączącymswepomysłyplastycznezwymaganiamipraktycznymi”.Tojestlako-
nicznarekonstrukcjaestetykiLeCorbusiera,aniepoglądówjakiegokolwieksegmentuspołeczeństwa
(Ossowski1958,43).
32Naprzykład:nPięknoposzczególnychjakościzmysłowychniewystarcza,abyprzedmiot,któremu
tajakośćprzysługuje,możnabyłouznaćzadziełosztuki[ł]wartośćestetycznadziełasztukipotęgu-
jesięniepomiernie,gdywdzieletymprzykuwająnaszwzroklubnaszsłuchpięknejakościzmysłowe
(Ossowski1958,37).
33Niepierwszy,alenajbardziejznanywykładtejkoncepcjizawieraesejnDerSinnder«Wertfreiheit»
dersoziologischenundderökonomischenWissenschafer”1917roku(Weber2004,195-242).
