Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
3.Dyskursywneciągi
17
positionalvalue(nwartośćpozycyjną”),(Kubler1962,97)12.Wartościpozycyjnenie
sąobiektywniedane,leczsąproduktamiwartościowania,akażdewartościowaniejest
skutkiemprzyjęciajakichśkryteriówoceny.Każdemuobiektowimożnaprzypisać
różnenwartościpozycyjne”,wzależnościodprzyjętegokryterium.Termintenjest
więckryptonimemrozmaitychwartości.Możnagojednakwykorzystaćpopoddaniu
gopewnejklaryfikacji.
KoncepcjaKublerabyłaskierowanaprzeciwkodwómparadygmatom,naktórych
ufundowanabyłahistoriasztuki:stylowemuorazikonologicznemu13,jednakniespo-
wodowałazamierzonejprzezautorarewolucjiparadygmatycznej,atylkowzbogacenie
metodologicznetejdyscypliny,polegającenapodniesieniuświadomościkonstrukty-
wistycznegocharakterupojęćteoretycznychinaostrożniejszymstosowaniupojęćsty-
lowych,aniekiedynawetichporzuceniu(Białostocki1966,145).Kublerniezauważył
natomiastpracyErnstaGombrichaArtandIllusion,którejpierwszewydanieukazało
sięw1956,awięcsześćlatprzedTheShapeofTime.Gombrichbadałwniejmecha-
nizmpowstawaniailuzjiobrazowejianalizowałhistorięinwencjimalarskich,nakie-
rowanychnauzyskanieefektówiluzjonistycznych,aprzytymunikałzarównopojęć
stylowych,jakianalizikonologicznych,awięcdoszedłdorezultatówczęściowozbież-
nychzKublerem,czerpiącinspiracjęzinnegoniżKubler,boPopperowskiegoźródła
(Gombrich1983a,17)14.KsiążkaGombrichamadlaniniejszejpracydużeznaczenie,
gdyżpokazujeonadobitniekonstruktywistycznycharaktermalarstwarealistycznego,
niezauważanywcześniejaniprzezjegorzeczników,aniprzezmalarzy,którzytakie
malarstwozpowodzeniemuprawiali,wtymtakżeprzezWitkiewicza15.
WodniesieniudohistoriiestetykikoncepcjaKubleraniemogłabyćzarzewiem
rewolucjiparadygmatycznej,bozjednejstronyestetycynieprowadzilisamodziel-
nychstudiównadstylamiartystycznymi,więcwzasadzieobceimbyłygrzechyhipo-
stazowaniapojęćstylowych,któreKublerpostawiłnaławieoskarżonych,natomiast
paradygmatikonologicznyniedotyczyłbezpośrednioestetyki.Zdrugiejzaśstrony
elementynarracjitypuKublerowskiegomożnaznaleźćwpracachwcześniejszychniż
książkaKublera,naprzykładwpierwszymtomieHistoriiestetykiWładysławaTatarkie-
wicza16.Wwydanychw1975rokuDziejachsześciupojęćTatarkiewiczjeszczebardziej
12
JanBiałostockizwróciłuwagęnapodobieństwokoncepcjiKubleradoideidługiegotrwania
FernandaBraudela(Białostocki1980,51).WartykulenHistoireetsciences:lalonguedurée”swoją
koncepcjędługiegotrwaniawhistoriipowszechnejBraudelilustrujekilkomaprzykładamizdziedziny
sztuki,m.in.trwaniemdziedzictwaantykuwliteraturześredniowiecznejażdoXIVwiekuoraztrwaniem
perspektywygeometrycznejwmalarstwieodXIVdokońcaXIXwieku(Braudel1971,56).
13Paradygmatstylowymarodowóddziewiętnastowieczny,twórcąparadygmatuikonologicznegobył
ErwinPanofsky(np.1971).
14BezpośrednimźródłeminspiracjiKublerabyłypoglądyjegonauczycielaHenriFocillona(Kubler
1962,16).
15WwydanymrokpoTeShapeofTimestudiumNormandFormGombrichtakżepoddałkrytyce
pojęciestylu,wywodzącnterminyipojęciastyloznawczezkoncepcjinormyklasycznejiodstępstw
odniej”(Białostocki1980,45).
16
PierwszewydanieEstetykistarożytnejTatarkiewiczaukazałosięw1960roku,dwalataprzed
pierwszym,wydaniemTeShapeofTime.
