Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wprowadzenie
Najostrzejsząpolemikę,jakakiedykolwiekwestetycepolskiejmiałamiejsce,wiedli
zesobąHenrykStruveiStanisławWitkiewicz.Struvebyłsolidniewyedukowanymnanie-
mieckichuniwersytetach,profesoremfilozofiinaUniwersytecieWarszawskimipłodnym
pisarzempracfilozoficznychorazestetycznych,atakżefelietonówkrytycznychpoświę-
conychbieżącejtwórczościartystycznej.GdywdałsięwspórzWitkiewiczem,miał
pozycjęnajwiększegowarszawskiego,amożeipolskiegowogóle,autorytetuwdziedzi-
niefilozofiiiestetyki.NatomiastWitkiewicznapoczątkusporubyłnieznanymmłodym
malarzem,potrzechlatachgimnazjum,czterechlatachzsyłkinaSyberii,naktórąrodzi-
naWitkiewiczówzostałaskazanazaudziałwpowstaniustyczniowym,ipokrótkich
studiachmalarskichwakademiachpetersburskiejimonachijskiej.PolemikazeStruvem
uczyniłazniegowielkiegoestetyka.WciągukilkuletniejbataliiWitkiewiczzdeklasował
Struvegoizająłjegomiejscejakonajwiększypolskiautorytetwdziedziniemyśliosztuce.
ZwycięstwoWitkiewiczawsporzezeStruvembyłorównoznacznezrewolucjąparadyg-
matycznąwpolskiejestetycemalarstwa.Spórtenrozegrałsięnałamachwarszawskiej
prasyilustrowanejwlatach1884-1891.Miałonswojąkrótkąforpocztęwroku1875
ikulminacjęwpostaciksiążkowegowydaniawcześniejszychartykułów(znowymiuzu-
pełnieniami)napoczątkulatdziewięćdziesiątychXIXwieku.Witkiewiczopublikował
w1891rokuksiążkęSztukaikrytykaunas1,natomiastStruvewrokunastępnym-książ-
kęSztukaipiękno.Studyaestetyczne(1892).Zamknięcieostrejfazysporunastąpiło
wroku1899,kiedyukazałosiętrzecie,poszerzonewydanieSztukiikrytykiunasWit-
kiewicza(1899)orazAnarchizmduchauobcychiunas.StudyumkrytyczneStruvego2.
PierwszewydanieksiążkiWitkiewiczawywołałowieległosówpolemicznych
oróżnejwadze,nawiększośćznichWitkiewiczodpowiedziałwnastępnychksiąż-
kach,równieżpolemicznie.AktywnośćWitkiewiczanatympolutrwaładoroku1911.
ZakończyłojąposłowiedodrugiegowydaniaksiążkiMatejko,któreukazałosięwroku
następnymweLwowie(1912).
JeszczewtrakciekampaniipolemicznejwWędrowcuWitkiewiczzacząłpubliko-
waćartykułynatematTatrorazzdobnictwaibudownictwagóralipodhalańskich,
wktórychfascynacjasztukąludowązaowocowałastworzeniemprzezeńkoncepcji
styluzakopiańskiegojakonarodowegostylupolskiego,aod1892rokutakżedziałalno-
ściąarchitektonicznąrealizującątękoncepcję.Ostatniąpracąteoretycznąbyłaksiążka
Stylzakopiański-ciesielstwo,napisanaw1910roku,aopublikowanawrokunastęp-
nymweLwowie.DziełaWitkiewiczawtejdziedziniewywołałynastępnąfalępolemik,
trwającądokońcażyciaWitkiewicza.Dyskusjenatematstyluzakopiańskiegociągnęły
sięjeszczedługopojegośmierci,dokońcaokresumiędzywojennego.
ŻywiołemWitkiewiczabyłapolemikazopozycyjnymipoglądami,ajejoczywi-
stymcelembyłozawszeprzekonanieczytelnikówdoswojejpostawynormatywnej
1KsiążkaukazałasięwWarszawiewnakłademksięgarniT.PaprockiiS-kawWarszawiewroku1891,
alepowydrukowaniu40egzemplarzydalszyjejdrukzostałzatrzymanyprzezcenzurę,któradomagałasię
wprowadzeniazmian.ZtegosamegoskładuksiążkazostaławydrukowanawKrakowieprzezdrukarnię
Wł.I.AnczyciS-kajakowydaniedrugie(1891),(Olszaniecka1971b,1052).
2DrugiewydanietejksiążkiukazałosięwWarszawienakłademKsięgarniK.Treptegodwalata
później(Struve1901).
