Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ewolucjastrukturyspołeczno-ekonomicznej...
nastąpiłnapływnarynkieuropej-
skietaniegozbożaamerykańskiego.
Rządpruskiznalazłnatoradę,wpro-
wadzająccłazaporowe(1879)ma-
jąceuchronićjunkrówprzedgroź-
nymdlanichspadkiemcen.Podob-
negotypucłazastosowanowkilka
latpóźniejwstosunkudokonku-
rencyjnegozbożarosyjskiego.
Intensyfikacjaprodukcjirolnej
-przedewszystkimhodowlanej-
wywołaławzmożonezapotrzebo-
wanienasiłęroboczą,zatrudnianą
Ryc.19.WielkieKsięstwoPoznańskie(obokherbiflaganiemieckiejprowincji).
wgospodarstwachfolwarcznych,
zwłaszczażeodlat80.rozpoczął
sięmasowyodpływludnościrolni-
czejzewschodnichprowincjiprus-
kich.Wtejsytuacjichętniekorzy-
stanozsezonowejsiłyroboczej,
masowonapływającejzKrólestwa
iGalicjiwokresiepilnychletnio-
-jesiennychpracpolowych.
Chłopskawłasnośćstanowiła
szerszy,niżfolwarczna,polskiob-
szaretniczny,obejmującznaczną
częśćpowierzchniareałurolnegona
PomorzuGdańskim,GórnymŚląsku,
WarmiiiMazurachorazPograniczuPomorzaZachodniego,niemówiącjużoPoznańskiem.
Mimoiżpruskareformarolnaznacznieuszczupliłastanposiadaniachłopów,takżewłas-
nośćchłopska,mniejrozdrobnionaniżwpozostałychzaborach,
przeżywałaokresmodernizacjitechnikirolnej.Trójpolówka
ustąpiłamiejscapłodozmianowi,chłopizaczęlistopniowo
stosowaćżelaznepługiwmiejscedrewnianych,wprowadzono
takżeniektóremaszyny.
Wszystkieteprocesyspołeczno-gospodarczedoprowadziły
dotego,żew1882rokuwPoznańskiemzatrudnianow
rolnictwieok.80%ogółuludności,w1895-76%,naPomorzu
Gdańskimodpowiednio-79%i68%,naGórnymŚląskuzaś-
74%i68%.Łączniezwłaścicielamikarłowatychgospodarstw
Ryc.20.WilhelmI.
ok.80%mieszkańcówwsimusiałoszukaćpracynajemnej,
podejmującjąniebeztruduwmajątkachziemiańskich,częścio-
wozaśubogatychchłopów,copowodowałostosowanieform
wyzysku,wyrażającychsięwprzeraźliwiedługiejdniówce
roboczej,sięgającejlatemnawetdo18godzin,iustalaniuniż-
szychpłac,niżwinnychprowincjachpaństwa.Robotników
rolnychtraktowanobrutalnie,przyczymnieistniałyżadne
formyubezpieczeń,aprawoażdo1918rokuniezezwalałoim
31
