Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Odniewolidoniepodległości
niżniemieccy.Tamteżistniaławpewnymsensiewalkakonkurencyjnamiędzypolskąa
walkamiędzy
niemieckąwielkąwłasnością,przyczymtaostatniaróżnymiśrodkami-przedewszystkim
polskąanie-
mieckąwielką
wzakresiepolitykipodatkowej-byławspieranaprzezwładzeiinstytucjeniemieckie.
własnością
Junkrzypruscykorzystalizkredytówrządowych,podczasgdypolskieZiemstwo
ziemską
Kredytoweulegałostopniowejlikwidacji.Tegotypupolitykaagrarnapowodowała
przechodzenieznacznejczęściareałurolnegozrąkpolskichdoniemieckich(1848-1878
niemieckawielkawłasnośćpowiększyłasiękosztemwłasnościpolskiejookoło240ha).
Wnastępnychlatachzmianywpodzialewłasnościrolnejdokonywałysięgłówniedrogą
parcelacji,przyczymdlaziempolskichzaborupruskiegonajistotniejszymfaktembyło
połączeniejejzwalkąnarodową.
Zjawiskiembardzoistotnymdlaziempolskichzaborupruskiego,zwłaszczadla
intensyfikacja
PoznańskiegoiPomorza,byłaintensyfikacjaprodukcjirolnej.Bodźcemdoniejbyłaogólna
produkcjirolnej
sytuacjagospodarczapaństwapruskiegoizwiązkucelnegopółnocnoniemieckiego,od
którychdalszyrozwójtychziembyłściśleuzależ-
niony.Otóżnalata1864i1866przypadałakorzystna
koniunkturagospodarczadlawytwórczościrolnej
wzwiązkuzezwycięskimidlaPruswojnamizDanią
iAustrią.Wielkiemożliwościzbytuproduktówrol-
nychotwierałysięnaskutekkoniecznościdostarczania
dużychilościżywnościdlazmobilizowanejarmii,
atakżedlarozwijającegosięcorazszybciej,wcentral-
nychizachodnichrejonachpaństwa,przemysłu.Trze-
ciazkoleiwojna,prowadzonaprzezPrusyzFrancją
wlatach1870-1871,przyśpieszyłajeszczeprocesindu-
strializacjiNiemiec.Nowoutworzonecesarstwoniemie-
ckieweszłonadrogęintensywnegouprzemysłowienia.
Poznańskiemuwyznaczonorolęspichlerzadla
zindustrializowanychkrajówzachodnioniemieckich.
WkonsekwencjirolnictwoWielkopolskiiPomorza
rozwijałosięznacznieszybciejilepiej,niżwinnych
częściachPolski.Pozastosowaniuróżnegorodzaju
ulepszeńzoo-iagrotechnicznych,wtrzydziestoleciu
po1880rokuzbiorypszenicywzrosłydwukrotnie,
ziemniakówponadtrzykrotnie,owsaijęczmienia
około3-4-krotnie.Szczególniewyraźniewidaćto
naprzełomieXIXiXXwiekuorazwlatach1890-
-1914,kiedyzbioryzbóżuległypodwojeniulubnawet
potrojeniu.
Dynamikarozwojuprzemysłurolnego,będącego
domenąwielkiejwłasności,rozpoczęłasięodlat60.
Przedewszystkimpowiększałasięliczbagorzelni
icukrowni,którenaprzełomiestulecinależałydo
głównychzakładówprodukcyjnychwpaństwie.Roz-
wijałsięrównieżprzemysłmłynarski,przedewszyst-
kimwrejonachszlakówtransportowych.
Ryc.18.ŚrodkowaczęśćtryptykuWiosna,mal.Kazimierz
Pomyślnakoniunkturadlarolnictwazaczęłasię
Sichulski,około1908-1909roku(MuzeumNarodowewWar-
szawie).
przejściowozałamywać,gdypokryzysiew1873roku
30
