Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
tojednakzależnośćobustronna,gdyżstanysameniemiałysuwerenności
prawnej.Mogłyjedyniewywieraćmniejlubbardziejskutecznynacisknakró-
la
8.WpodobnejsytuacjibyłWitold,któryrównieżwswychdziałaniachmusiał
uzyskaćakceptacjęlitewskiejelitypolitycznej9.Ustaleniezasadnastępstwatronu
poJagiellewymagałoznalezieniarozwiązania,naktórezgodzićsięmusiałyobie
strony:polskailitewska,itostronyskładającesięzróżnych(takżeliczebnie)
czynnikówrządzących,wktórychkręgachistniałyznaczneniekiedyróżnice
poglądów.Ponieważpodstawąstanowieniaprawabyławówczasjednomyśl-
ność10,abyjąosiągnąćidoprowadzićdozamierzonegocelu(np.wydaniaaktu
prawnego),koniecznebyłoużycieróżnorodnychmetodwalkipolitycznej11.
8Szczególnieudanąpróbąnaciskunakrólabyłonp.uchwaleniepodnieobecnośćJagiełły
statutuwarckiego(1423).Najpewniejcenązajegoakceptacjębyłazgodapanówradyna
koronacjęZofiiHolszańskiej.
9BardzoudaniepodsumowałówczesnąpozycjępanówlitewskichA.Zakrzewski(Prawo
oporuwWielkimKsięstwieLitewskimodwiekuXIVdoXVIII[w:]Królaprawostanówdooporu,
red.M.Markiewicz,E.Opaliński,R.Skowron,Kraków2010,s.27):„tezaobezwolnym
społeczeństwielitewskimprzeszłajużdawno,powywodachHenrykaŁowmiańskiego,do
historiihistoriografii”.Szerzejzob.:H.Łowmiański(Uwagiwsprawiepodłożaspołecznego
igospodarczegouniijagiellońskiej[w:]StudianaddziejamiWielkiegoKsięstwaLitewskiego,
Poznań1983[przedrukzwydania:Wilno1934],s.365-454,zwłaszczas.367-404;Zzagadnień
spornychspołeczeństwalitewskiegowwiekachśrednich,PHist1949[1950],t.40,s.96-127);
R.Petrauskas(MożnowładztwolitewskieXIV-XVwieku:głównelinierozwoju[w:]Genealogia
-staniperspektywybadańnadspołeczeństwemPolskiśredniowiecznejnatleporównawczym,
red.J.Pakulski,J.Wroniszewski,Toruń2003,s.317-332;LietuvosdiduomenèXIVa.pabaigoje
-XVa.:sudètis-struktūra-valdžia,Vilnius2003)orazL.Korczak(Kształtowanieelity
władzywWielkimKsięstwieLitewskim(zagadnieniekryteriówkwalifikacyjnych),ZNUJ2003,
nr1262,PraceHistoryczne,z.130,s.35-40;Monarchaipoddani...).Opojęciach„elitawładzy”,
„elitarządząca”czy„elitapolityczna”zob.np.:W.Wesołowski,Klasy,warstwyiwładza,
Warszawa1974,zwłaszczas.83in.;A.Gąsiorowski,Rotacjaelitywładzywśredniowiecznej
Polsce[w:]SPŚ,t.1,red.S.K.Kuczyński,Warszawa1981,zwłaszczas.266-267;M.Senkowska-
Gluck,Pojęcieelityijegoprzydatnośćdlabadańhistorycznych[w:]SpołeczeństwopolskieXVIII
iXIXwieku.Studiaogrupachelitarnych,t.7,red.J.Leskiewiczowa,Warszawa1982,s.11-17;
W.Fałkowski,BadanianadelitąwładzywPolscewpóźnymśredniowieczuiczasachnowożytnych,
PHist1985,t.76,z.1,s.131-138;artykułyzawartew:Genealogia.Polskaelitapolitycznawwiekach
średnich,red.J.Wroniszewski,Toruń1993;Genealogia.WładzaispołeczeństwowPolsceśred-
niowiecznej,red.A.Radzimiński,J.Wroniszewski,Toruń1999,orazW.Sokół,M.Żmigrodzki,
Elitypolityczne[w:]Wprowadzeniedonaukiopaństwie...,s.455-473.
10OzasadziezKodeksuJustyniana„quodomnestangit,abomnibustractarietapprobari
debet”zob.np.:R.Sobotka,Powoływaniewładcyw„Rocznikach”JanaDługosza,Warszawa
2005,s.125-127;A.Mączak,Rządzącyirządzeni...,s.39in.;J.Baszkiewicz,Myślpolityczna
wieków...,s.135-137.
11Osposobachimetodachwalkipolitycznejzob.np.:W.Uruszczak,Systemwładzy...,
s.41-62(zwłaszczas.42in.:Kategorieśrodkówwładczych);A.Lityński,Sejmikiziemskie
koronneRzeczypospolitejwokresieoligarchii,CPH1983,t.35,z.1,zwłaszczas.179-180;
W.Fałkowski,Możnowładztwopolskiewobeckróla.Zabiegiidziałaniapolitycznewokół
monarchywXVstuleciu[w:]Koloryistrukturyśredniowiecza,red.idem,Warszawa2004,s.9-26;
J.Baszkiewicz,Myślpolitycznawieków...,s.162-169:Technikawładzyorazogólnerozważania
13
