Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
przyniosłacaratowipasmoniepowodzeń,ujawniająckryzyscarskiegosys-
temupolitycznegoipodważającautorytetwładzy.WKrólestwiePolskim
klęskirosyjskiewywołaływielkieożywienie,zwłaszczażerównocześnie
znadziejaminarodowymirosłoniezadowoleniespołeczne,podsycane
ekonomicznymikonsekwencjamikonfliktunaDalekimWschodzie.Wro-
gośćwobeccaratumanifestowałobóznarodowy.KierującanimLigaNa-
rodowanaczelezRomanemDmowskimliczyłanaosłabienieRosji
iwprowadzenieautonomii,oddającejrządywKrólestwiewręcePolaków
izapewniającejswobodnyrozwójżycianarodowego.Takżepolskieśro-
dowiskaliberalne,skupionewokółAleksandraŚwiętochowskiegoiAn-
drzejaNiemojewskiego-późniejtzw.postępowychdemokratów-opra-
cowałyprogram,wktórymdomagałysięm.in.przywróceniaKrólestwu
statusuz1815r.zjednoczesnymposzerzeniemzakresuwolnościdemo-
kratycznychorazwprowadzeniempowszechnegogłosowania.Wtymcza-
siezaktywizowałysięrównieżugrupowaniasocjalistyczne.PPSorgani-
zowałastrajkiimanifestacjeantymobilizacyjneiantywojenne.Najgło-
śniejsząznichbyłamanifestacjanaplacuGrzybowskimwWarszawie13
listopada1904r.Policjantówikonnychżandarmów,którzyzaatakowali
demonstrujących,porazpierwszyprzywitaływówczasstrzałybojówki
PPS,ochraniającejmanifestantów45.
Nawieśćodokonanej22styczna1905r.masakrzedemonstracjiro-
botniczejwPetersburguKrólestwoogarnęłystrajki,wktórychwzięło
udziałprawie400tysięcyludzi.Strajkującyformułowaliprzedewszyst-
kimżądaniaekonomiczne,aleoboknichcorazczęściejpojawiałysiępo-
stulatypolityczne:proklamowaniarepublikiizwołaniaogólnopaństwo-
wejKonstytuanty.28styczniazaprzykłademrobotnikówposzlistudenci
iuczniowie,którzypodjęliwalkęoszkołępolską,domagającsięzaprze-
staniarusyfikacji,wprowadzeniajęzykapolskiegojakowykładowego,
swobodystowarzyszaniasięiwolnościnauczania.Ruch,początkowoży-
wiołowy,wpierwszychdniachlutegozostałprzekształconywstrajkwspie-
45Zob.artykuły:M.M.Drozdowskiego,RolaJózefaPiłsudskiegowrewolucji1904-1907iK.Ka-
walca,NarodowaDemokracjawobeckryzysupaństwowościrosyjskiejwlatach1905-1907.
Koncepcje,planyrzeczywistość;w:Dziedzictworewolucji1905-1907,red.A.Żarnowska,A.Ko-
łodziejczyk,A.StawarziP
.Tusiński,Warszawa-Radom2007;orazT.Stegnera,Napograni-
czudwóchobyczajówpolitycznych:liberałowieKrólestwaPolskiegowobecrewolucji1905-
1907,w:Społeczeństwoipolityka-dorastaniedodemokracji.KulturapolitycznawKróle-
stwiePolskimnapoczątkuXXwieku,red.A.Żarnowska,T.Wolsza,Warszawa1993.
40
