Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1010Socjologialiteratury:początki
21
uwagębadaczapowinienprzykućkontekstinstytucjonalnypisarza:jak,gdzie
iilezarabianażycie,czynależydoodrębnejkategoriizawodowej,czyposiada
audytorium,jakjestonoliczne,jakijestjegostosunekdopubliki,ajakipublicz-
nościdoniego(Watt1980,s.65).Wdrugimprzypadkuuchwycenieodbicia
społeczeństwawutworzeoznaczaodzwierciedleniezapośrednictwemjęzyka
zewnętrznychcechżyciaspołecznego,aleobrazodbijanyjestselektywny,frag-
mentaryczny,pośredni(Watt1980,s.71).Wtrzecimprzypadkutrudnozdaniem
Wattazdecydowaćjednoznacznie,czywartościspołecznepochodzązutworu
literackiego,czyteżjestodwrotnie,dlategozpunktuwidzeniaanalitycznego
łatwiejjestzgłębićtematkoncepcjifunkcjispołecznej,jakąliteraturapowinna
spełniaćwprzekonaniusamychtwórców(Watt1980,s.77-80).Widzimywięc
stosunkowoarchaicznepoleobserwacyjne.
NiecolepiejwypadatuLeoLöwenthal(1900-1993),któryakcentuje:a)dia-
lektycznąrelacjęliteraturyiustrojuspołecznego,b)pozycjępisarzawspołe-
czeństwie,c)materiałliterackiodzwierciedlającyproblemyspołecznewdanym
społeczeństwie,d)społecznewyznacznikipowodzenia,e)zadaniasocjolo-
giiliteraturywrelacjizinnymimediami,np.środkamimasowegoprzekazu,
tuLöwenthalwyróżniaażczteryróżnepłaszczyznyanalizy:1)treśćfunkcjo-
nalnąliteratury,tj.badanierepertuarupopularnychtreścidziełliteratury,
2)postawępisarza,3)spuściznękulturalną,nietylkokulturywysokiej,ale
imasowej,4)rolęśrodowiskaspołecznego(Löwenthal1980a,s.137-168).Jeston
dodatkowointeresującyiztegopowodu,żejakosocjologliteraturyzwracabacz-
niejsząuwagęnacałośćspuściznykulturalnejsystemuliterackiego.Wwyniku
swoichbiograficznychperypetiizostałzmuszonyprzezsystemtotalitarnydo
ucieczkizNiemiec.OsiadłwUSA,gdziezderzyłsięzkulturąmasową,nowymi
technologiami.LöwenthalwodróżnieniuodAdorno,którytakżetudotarł,
porzuciłwysokietonyHochkulturizająłsięliteraturąmasową,aprzynajmniej
zwróciłnaniąuwagęjakonaważnezjawiskowspółczesności,bezuprzedniej
pogardyiprotekcjonalizmu.Löwenthalazajmowałnaprzykładfenomenko-
miksu(Löwenthal1980a,s.165-166).Tendygresyjny,aleniezwykleciekawy
wątekporusza(wsposóbciągledualistyczny,alenadwyraznowoczesny)m.in.
KamilaRudzińska(1943-1975)13:
13
WPrzedmowiedopracyRudzińskiejŻółkiewskipisze,żemitkulturyzdegradowanejjest
zasłonądymnądlapodtrzymywanianiesprawiedliwejreprodukcjikulturowejwykluczonych,wcelu
zablokowaniarozwojuawangardyartystycznej:flAutorkazcałądojrzałościąimądrościąopierasię
sugestiomarystokratycznej,wyrosłejzzeszłowiecznejniechęcidodemokratyzacjikultury,krytyki
kulturymasowej,rezultatubuntumasobniżającegorzekomopoziomżyciakulturalnegowogóle,
wnoszącegotrywializacjępotrzebkulturalnych,standaryzacjęwytworówprzemysłukulturowego,
dezindywidualizacjędoznańkulturalnych”
.
