Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
Część1.Rolapracownikówwfunkcjonowaniuprzedsiębiorstwa–tendencjezmian
niemjejprzezpaństwo,drugazkoniecznościąstworzeniaprzezpaństwomożliwo-
ścirealizacjiprawjednostki,trzeciazaśzochronąprzezpaństwoprawiwolności
przedichnaruszeniamiprzezinneosoby4.Natymtlezarysowujesięzakresprzed-
miotowyprawczłowieka.Dopodstawowychskładowychtychprawzaliczasięnaj-
częściejprawa5:
–
fundamentalne(m.in.prawodożycia,zakazniewolnictwa,tortur),
–
obywatelskie(wtymprawodoswobodnegoporuszaniasię,wyborumiejscaza-
mieszkania,dozakładaniarodziny),
–
polityczne(np.prawodowolnościopinii,dozgromadzeńistowarzyszaniasię,
douczestnictwawżyciupublicznym),
–
ekonomiczneorazspołeczne(m.in.prawodoubezpieczeńspołecznych,do
ochronywarunkówpracy,dozapewnieniapracownikomrównegotraktowania
wzatrudnieniu,wtymodpowiedniegowynagrodzenia).
Problematykaochronyprawczłowieka–zetycznegopunktuwidzenia–stano-
wiłaprzedmiotzainteresowaniajużmyślicielistarożytnych(greckichirzymskich).
Wkolejnychepokachjejistotaprzybierałanaznaczeniugłówniewokresierewolu-
cjispołecznych,wtymweFrancjiczywAmeryce,czegowyrazembyłaamerykań-
skaDeklaracjaNiepodległościz1776r.czyteżfrancuskaDeklaracjaPrawCzłowie-
kaiObywatelaz1789roku.Szczególnietęostatniąnależyłączyćzpozytywnymi
zmianamiwpostrzeganiuomawianychprawwkrajachEuropy.Współcześnieoka-
załasięonaważnadlaprawamiędzynarodowegopoIIwojnieświatowej.Masowe
isystematycznełamaniefundamentalnychprawczłowiekawokresieIIwojnyświa-
towej,takichjakprawodożyciainienaruszalnościcielesnej,wywołałosilnąmoty-
wacjęizdeterminowałotworzeniemiędzynarodowychrozwiązańsprzyjających
ochronietychuprawnień.
Zczasemomawianekwestienietracąnaznaczeniu.Przeciwnie,uwidaczniasię
ogrompracy,niezbędnejdowykonaniaworganizacjachmiędzynarodowychiinsty-
tucjachfunkcjonującychwposzczególnychpaństwach,mającejnacelupoprawę
sytuacjizwiązanejzrespektowaniempodstawowychprawprzynależnychkażdemu
człowiekowi.Chodzituodziałaniapodejmowaneprzeztzw.ruchyspołeczne,orga-
nizacjepozarządowe,nauczaniekościołów,aleiuaktywnieniepolitykikonkretnych
krajów,wktórychdochodzidołamaniaprawczłowieka.
Obecniezarównowpaństwachdotkniętychdziałaniamiwojennymi(Irak,Afga-
nistan,StrefaGazy),jakiwtychoustabilizowanychstrukturachdemokratycznych
możnaobserwowaćróżnegorodzajuprzejawyłamaniaprawczłowieka.Naprze-
strzenilatzmieniasięjedyniecharakternaruszanychuprawnień.Jakdowodząobser-
wacjerealiówwtymzakresie,naterenachobjętychkonfliktamizbrojnymiulegają
4W.Osiatyński,wyd.cyt.,s.16inast.
5Zob.także:R.Kuźniar,Prawaczłowieka.Prawo,instytucje,stosunkimiędzynarodowe,Scholar,
Warszawa2004,s.62inast.
