Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
fy,nanowoaktualizująsamowydarzenie,powodująchwilowyjegopowrót
wteraźniejszość.Aleczasnszpitalny”torównieżobrazfizycznegoipsychicz-
negocierpieniaofiarorazichbliskich.
Ktozawinił?–odwiecznepytaniestawianejestzakażdymrazem,kiedy
wydarzysięjakieśnieszczęście,szczególniezludzkimcierpieniemwtle.
Wprzypadkukopalnianejkatastrofypytanietodotyczyodpowiedzialności
zatragedię,którąmożnarozpatrywaćwdwóchkategoriach:winaczłowieka
isiłanatury.Pierwszanaznaczawinowajcę;konkretyzujestopieńjegobłędu
(świadomego/nieświadomego),okolicznościmutowarzyszące;drugastanowi
egzemplifikacjęprzekonaniaoniezbadanejpotędzesiłnatury,którapotrafi
zniszczyćświatzaplanowany,zorganizowanyiwykorzystywanyprzezludzi.
Oilepoczynanianaturysąwtejkwestiiusprawiedliwione,towprzypadku
winyczłowiekarzeczmasięprzeciwnie.Obiekategoriesąpunktemwyjścia
doszerokozakrojonejdyskusjipublicznej.
Sytuacjafolklorotwórcza
Katastrofagórnicza,podobniejakkażdeniezwykłe,intrygującezdarzenie,
należydosytuacjizwanejfolklorotwórczą(folklorystyczną)59,produktyw-
ną60,niezwyczajną61.Pierwotniesytuacjefolklorystycznezwiązanebyły
przedewszystkimzkulturąludową,zespontanicznymwykonawstwemteks-
tówwczasieokreślonychrobótczyprzyspotkaniachtowarzyskich,sąsiedz-
kich,rodzinnych,częstowwynikudługiejtradycjiulegałyonezinstytucjo-
nalizowaniu,np.prządki,szkubkiczyprzypadkowespotkaniawkarczmie,
wdrodzedokościoła,atakżebiesiadowaniezokazjiuroczystościrodzinnych
(wesela,chrzciny,jubileusze,stypy)62.Współcześnieówrejestrokoliczności
jestowieleobszerniejszy63.Opróczwymienionychobejmujete,którezwiąza-
nesązróżnymisposobamispędzaniawolnegoczasu,np.zpowszechnym
oglądaniemtelewizji,zkorzystaniemzinternetu,uprawianiemrozmaitych
59Zob.np.D.Simonides,J.Hajduk-Nijakowska,Opowiadanialudowe,w:FolklorGórnego
Śllska,red.D.Simonides,Katowice1989,s.339;T.Smolińska,Zwybranychproblemów
dawnejiwspółczesnejsztukiopowiadania,Opole1987;D.Czubala,Opowieścizżycia...;
J.Ługowska,Sytuacjewykonawczetekstówfolkloru,nLiteraturaLudowa”1979,nr4–6.
60Zob.R.Sulima,Dokumentiliteratura,Warszawa1980,s.98–116.
61Zob.R.Sulima,Niezwyczajnesytuacje...,s.31–36.
62D.Simonides,Folklorsłowny,w:EtnografiaPolski.Przemianykulturyludowej,t.2,red.
M.Biernacka,M.Frankowska,W.Paprocka,Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź
1981,s.338;taż,Współczesnaśllskaprozaludowa,Opole1969,s.171–179.
63Naprzykładnatematokazjiiokolicznościsprzyjającychopowiadaniuwrodziniezob.
T.Smolińska,Rodzinaoosobie.Folklorystycznyaspektrodzinnejtradycjikulturowej,Opole
1992,s.62–80.
27
