Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nem,powiatem5.ArgumentacjaOlwigazmierza,popierwsze,dowykazaniauprzed-
niościmaterialnego,"terytorialnego”(territorial),jaktookreśla,sensuwterminie"kra-
jobraz”wstosunkudoznaczenia"widokowego”(scenic)-wizualnejreprezentacji,po
wtóre,doodsłonięciakonstrukcyjnegowymiaruprzestrzeni.Niemieckisufiks-schaft
oznaczabowiem:"kreację”,"stworzenie”,"układ”,"powiązanie”,wywodzisięodschaf-
fen-"wytwarzać”,"kreować”,"kształtować”,"osiągać”.Zresztąpodobneznaczenia
mająwjęzykuangielskimsłowashipishape6orazscape7.Wpołączeniuzpierwszym
członemzrostuland-,oznaczającym"krainę”,"kraj”lubteż"obszarprzeznaczony
podbudowęlubuprawę”,uwidaczniasięwcałejpełniantropologicznyaspektkrajo-
brazu,którywtymrozumieniujestprzestrzeniąkonstytuowanąwtokuzajmowania,
urządzania,udomawianiaprzezludziziemiokreślanejjako"swoja”,aobejmującej
włości,dobra,ojcowiznę,aleteższerzej-region,okręg,kraj.Źródłemkrajobrazu
stajesięwtymwypadkuziemiailudjązamieszkujący,materialnatopografiajakiegoś
fragmentulądu,obejmującawłaściwościmorfologicznedanegoobszaruicechy
kulturowewynikającezopanowywaniadziewiczychterenówrękączłowiekaoraz
wyposażaniadziełatejpracywsensynaddane.Innymisłowy,krajobrazustanawiają
naturaikultura,któreniesąwopozycji,leczwespółskładająsięnawielowarstwową
tkankęmiejsca.
PodążajączaetymologiąsłówLandschaft/landscape,Olwigwysuwalogiczny
wniosekokoniecznościprzemyśleniaideikrajobrazuwpowiązaniugozszerszą
refeksjąnatematwspólnoty8.Inspiracjąjestdlaniegoduńskiesłowolandscab,obok
wymiaru"terytorialnego”denotująceznaczenia:"ostojaprawa”i"ogniskotożsamości
kulturowej”9.Zauważa,że-historycznierzeczujmując-dystrykty,landy,okręgijako
jednostkiterytorialnetworzyłysięwEuropiezjednoczesnąewolucjąformżycia
społecznego.Stopniowoobokkwestiipodległościadministracyjnejiobowiązków
stosowaniasiędozasadodgórnejjurysdykcjinastępowałrozwójprawaobyczajo-
wegodotyczącegoużytkowaniagruntów,regułżyciawspólnotowego,różnychform
reprezentacjipolitycznej,powiązanyzekspresjątożsamościzbiorowej.Wydobywając
wznaczeniukrajobrazuucieleśnionyzwiązekzbliskąprzestrzenią,autorwskazuje,
jaknastykuziemia/ludtworzysięzapośrednictwemtechnikmnemonicznych,takich
jakobyczaje,rytuałyiświęta,utrwalonywlokalnymkrajobrazieiobecnywprzekazie
pokoleniowymduchtożsamościmiejsca.
Cociekawe,"terytorialne”myślenieokrajobraziejest,zdaniemOlwiga,cechą
Północy,ajegonajbardziejczytelnąprojekcjąokazujesięmalarstwoniderlandzkie.
Wprzeciwieństwiedozdystansowanegoi,możnabypowiedzieć,"chłodnego”malar-
stwawłoskiego,zachowałoonoówsensualnykontaktzziemią,logikęmiejscaijego
5Oewoluowaniuznaczeniakrajobrazuzob.też:DucOsGROve:LandscapeandLand-
schaft.“GHIBulletin”2004,No.35,s.59-62.
6kuRuOLwiG:RecoveringtheSubstantiveNatureofLandscapeŹ,s.633.
7Winnychjęzykacheuropejskichznajdujemyanalogiczneokreślenia,np.:staronider-
landzkieskap,holenderskieschap,szwedzkieskip.
8kuRuOLwiG:RecoveringtheSubstantiveNatureofLandscapeŹ,s.631-633.
9Ibidem,s.633.
Rozdział1.Widzialnościkrajobrazu
19
