Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wanekategorieinterpretacyjne,którychsiatkatworzyłateoretyczne
poledociekań.Zdzisiejszegopunktuwidzeniakategorietestanowią
nietylenazwyprzedmiotówidziedzinpoznania,copojęcia-problemy,
wyznaczającekierunkizainteresowań.Wpracy,którastawiasobieza
zadanieodtworzeniehistorycznychsposobówmówieniaoliteraturze,
istotnąsprawąjestprzekładowychkategoriinajęzykdzisiejszej
nauki.Zabiegtakinieuchronnieprowadzidoswoistegoprezentyzmu,
któryzubożakonkretnieosadzonepolazainteresowańposzczególnych
koncepcji.Jednakżemusimybyćświadomitego,żeodbudowując
pewnąteorię,wjakimśsensiebudujemyjąnanowo,bowiemwnosimy
doniejpunktwidzeniawspółczesności,którajestnietylkoprostym
przedłużeniemprzeszłości,alezarazemprzewartościowaniem,wy-
boremireprodukcją(rozszerzoną)danych,którychowaprzeszłość
dostarcza.Metodologiczneproblemywspółczesnegoliteraturoznaw-
stwaniezrodziłysięnazasadziedeusexmachina;nieoznaczato
jednak,żeprzejęliśmyjebiernieztego,cozostawiłanamtradycja
naukowa.Złożonośćproblematykidzisiejszejprzywołujeproblema-
tykęprzeszłą,aleproblematykaprzeszłajawisiędzisiajjakoefekt
samegoaktuprzywołania.
Równieważnymzagadnieniemjestsytuacjanaszejmowy.To,że
oHeglowskiejfilozofiipoezjipiszemyjęzykiemwspółczesnegolite-
raturoznawstwa,nieoznacza,żejesttojęzyknajlepszyiuniwersalny.
JestjęzykiemHnaszym”idlategoniesposóbgouniknąć.Perspektywa
ogląduprzeszłościmacharaktersynchroniczny,aleniejestona
ahistorycznympunktemwidzenia.Pojęciawspółczesnejteoriilitera-
turystanowiąnarzędzia,któresamemogąuleczmianiewprzyszłości.
Literaturoznawczapraktykateoretycznajestprocesem,aniesys-
temem.Zdaniesobiesprawyzjejniezakończoności,otwartościna
nowedoświadczeniaartystyczne,badawczeiideologicznerzutujena
samopoczucienaukowetych,którzyjąuprawiają.Dalekoimdoowej
wspaniałejpewnościImmanuelaKanta,któryustalałkategoriein-
telektuiformyzmysłowościzpozycjitranscendentalnegopodmiotu.
WprawdziepostawaKantowskaprzenikawielegotowychteoriilite-
ratury,gwarantującimskończonośćikoherencję.Spojrzeniehisto-
ryczneobniżybyćmożeichegocentrycznyuniwersalizm.
Pamiętającohistorycznejgeneziepytańikategoriiliteraturo-
znawstwaorazoichdzisiejszychkonotacjach,postaramysięprzynaj-
mniejczęściowowyliczyćgrupypojęć-problemów,któreukierun-
8
