Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
kowałynaszerozważaniaiwpłynęłynaporządekprezentacjipo-
szczególnychteorii.
Pierwszepytaniawiązałybysięzwyodrębnieniemobiektubadań:
zabiegtenstanowiłpodstawowykrokwuformowaniusięnauki
oliteraturzejakodziedzinymającejświadomośćzakresuwłasnego
postępowania.Poezja,sztukapoetycka,literatura,produkcjaliteracka;
utwór,dziełoliterackie,tekst;epokaliteracka,twórczośćpisarza,fakt
literacki—totylkoniektórezseriipojęć,któreokreślałyzmienne
poleprzedmiotoweliteraturoznawstwa.Wyznaczenietegopolazale-
żałoodwłaściwości,jakieprzypisywanoprzedmiotowibadanianatle
innychobiektów:specyfikęliteraturywiązanoznaśladowaniem,
fikcją,obrazowością,uporządkowaniemnaddanym.Wwieluteoriach
cechytewystępowałyłącznie(np.uArystotelesa,gdziepoezję
wyróżnianaśladowaniezapomocąrytmuimowy),winnych—
kojarzonebyłyzesferamiintelektu,emocji,wartości.Dogrupytej
należałobyzaliczyćokreśleniarodzajoweigatunkowe(zważywszy
nato,żeprzezcałewiekimówionootragedii,epopei,poemacieitp.,
anieopoezjiczyoliteraturzewogóle)orazszeregpojęćzwiązanych
zestrukturąprzedmiotubadania,opisywanychprzezpoetyki.
Drugagrupapytańdotyczyuzasadnieńpisarstwaijegofunkcji:
poznanie,pouczanie,wyrażanie,kreacja,działanienaczytelnika
—totylkoniektórehasłaokreślającerozmaiteideologieliteratury.
Funkcjonowałyonewramachogólniejszychideologiisztuki,których
ewolucjęokreślaciąg:techne—ekspresja—komunikacja.Świado-
mośćzwiązkuzodbiorcąujawniałasięwnazywaniutegokontaktu
zapomocątakichpojęć,jakkatharsis,wymianaidei,przeżycie
estetyczne,obcowanie,lektura,porozumienie.Prawiewszystkieteorie
zwracałyuwagęnapowiązanieliteraturyzrzeczywistością:stąd
pojawiałysiępytaniaoprawdę,prawdopodobieństwo,obraz,odbicie,
model.Substytutemrzeczywistościpozaliterackiejbywałanatura,
światidei,psychikaartystyczyteżkategoriekonceptualnepośred-
niczącemiędzysztukąaświatem,takiejakświatopogląd,psychologia
zbiorowa,ideologia.
Trzecityptopojęciaużywanewopisachiwyjaśnianiucałości
historycznych,typutwórczościpisarza,epoki,prądu.Wykształcenie
sięnowoczesnychmetodbadaniawhumanistycewpłynęłonastoso-
wanieogólnych,nietylkoliterackichokreśleńwskazującychna
rozmaitepowiązaniawobrębiezjawiskartystycznychczyteżnaich
9
