Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
niemożnawspółcześniemówićoliteraturzebezuwzględnienia
funkcjiutworu,lekturyiczytelnika.Itakdalej,itakdalej...
Ktoś,ktochciałbydzisiajnapisaćpodręcznikmetodologiibadań
literackichnawzórMetodologiihistoriiJerzegoTopolskiego,prędzej
czypóźniejutonąłbywmorzuproblematycznościzamierzonejjako
systemdziedziny.Niedoświadczonyobserwatormógłbywprawdzie
powiedzieć,żeniejesttożadnaproblematyczność,tylkoHmetodolo-
gicznamoda”,któraniepotrzebniekomplikujeprzedmiotznatury
rzeczydostatecznieskomplikowany,jakimjestliteratura.Cóżto
jednakzamoda,któratrwajużprzeszłostolat(zaczęłasięodprób
pozytywistycznegounaukowieniahumanistyki),któradekomponując
nieustanniecałośćnaukioliteraturze,pozostajezarazemwierna
pierwotnemuimpulsowi,mianowicietendencjidouzasadnianiapo-
czynańbadawczychpoprzezrefleksjęnadspójnościąisprawdzalnoś-
ciąmetody.
Argumentunarzeczproblematycznościiasystemowościwspół-
czesnegoliteraturoznawstwanależałobyszukaćwprzyczynachze-
wnętrznychwobecsamejnaukiczyteżjejpotocznejpsychologii.
Wywodzisięonazniejednoznaczności,niestabilnościiotwartości
przedmioturzeczywistego—literatury.Przedmiotu,którypozostając
wobrębiepolapraktykispołecznej,nieustannieprzemieszczagranice,
transformujewłaściwościifunkcje.Wjakimstosunkutradycyjne
wyznacznikiliterackości,takiejakobrazowość,fikcjaczyuporząd-
kowanienaddanepozostajądorozwijającejsięintensywnieliteratury
faktu?Czyscenariuszfilmowy,spektakltelewizyjny,radiowapowieść
wodcinkachwchodząwzakresliteratury,ajeślitak,tojakiejkorekty
wymagajejdzisiejszepojęcie?Przeszłośćdostarczałapodobnych
dylematów:rozwójpowieściprzeczyłklasycystycznymnormompo-
etyckości,dziewiętnastowieczna,tworzonanazamówienieHprodukcja
literacka”(wodewile,melodramaty)pozostawaławsprzeczności
zideądziełajakoswobodnejekspresji...Przykładymożnabymnożyć.
Wszystkieonewskazująnafakt,żenaukaoliteraturzezawsze
narażonabyłanazmianyiprzemieszczeniawobrębieswoichkate-
goriibadawczych,żepodtrzymywanierazwypracowanychnarzędzi
niejednokrotnierównałosięrozminięciuzpraktykąartystyczną,która
stanowićpowinnarzeczywistyprzedmiottejnauki.Każdazpo-
wstającychkoncepcjiimetodstarałasięnanowouporządkować
historycznebogactwotegoprzedmiotu,postawićmunowepytania,
6
