Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SłowoHklasyczny”wopiniipublicznejkojarzysięzprzedmiotem
monumentalnymiharmonijnym,owyraźnychkonturach,pełnym
umiaru,symetriiispokoju.WtymznaczeniuterminHklasyczny”
bywaprzeciwstawianypojęciomtakim,jakHbarokowy”czyHroman-
tyczny”.Nienależyzapominaćotym,żesamterminHklasyczności”
zacząłfunkcjonowaćnaprzełomieXVIiXVIIwiekuiżeposiadałon
wtedyznaczenienormatywne.HKlasyczny”znaczyłotyle,coHwart
naśladowania”.Wówczesnejteoriisztukitylkojedneprzedmioty
byływartenaśladowania:byłytowzoryantyczne.ZatemHklasyczny”
znaczyłorównieżHten,którynaśladujewzoryantyczne”
1
.
Wszystkiewłaściwości,składającesięnaideałdziełasztuki,
wmyśldoktrynysiedemnastowiecznejmożnabyłoosiągnąćzapo-
mocątechnikiartystycznejpołączonejzpewnądoząinwencji.Sztuka
stanowićmiaładziałalnośćracjonalną,domenęumysłu,aniena-
tchnienia.PrzesłankitakiewpełniuzasadniałyrenesansPoetyki
Arystotelesa,opartejnapojęciutechne.Jednakżeopisprzedmiotu
klasycznegoniemaodpowiednikawtraktacieStagiryty.Ogólne
pojęciepięknajakomiaryiharmoniimodernizowanebyłowsiedem-
nastymwiekupoprzezkategoriejasności(clarté)istosowności(bien-
séance).Dobrytwórcapowiniendobieraćklasyczneformyiod-
powiednietematy.ZasadaHplaisirutile”wymagałaoddziełasztuki
nietylkozadowoleniaestetycznego,aleiokreślonejsiłymoralnej.
Pociągałotozasobązobowiązaniatreściowe,doktórychrealizacji
najlepiejnadawałasięliteratura
2
.
1
Por.W.Tatarkiewicz,Oznaczeniuterminuklasycyzm,w:Muzeumitwórca.
Studiazhistoriisztukiikulturykuczciprof.dr.StanisławaLorentza,Warszawa1969
orazR.Wellek,Terminipojęcieklasycyzmuwhistoriiliteratury,w:Pojęciaiproblemy
naukioliteraturze,przekładzbiorowy,Warszawa1979,s.138–166.Zpracdotyczących
historiiklasycyzmufrancuskiegonależywymienićfundamentalnedziełoR.BrayaLa
formationdeladoctrineclassiqueenFrance,Paris1957,orazP.VanTieghemaPetite
histoiredesgrandesdoctrineslittérairesenFrance,Paris1957(wydaniepolskie:
GłównedoktrynyliterackieweFrancji,przeł.M.Wodzyńska,E.Maszewska,Warszawa
1971).BardzointeresującyjestrozdziałksiążkiS.PietraszkiDoktrynaliterackapolskiego
klasycyzmu(Wrocław1966),zatytułowanyKlasycznośćiklasycyzmy.Książkata
wznacznymstopniuzainspirowałaniniejszeopracowanie.
2
ObokideiArystotelesa,rozpowszechnionychwXVIwiekuprzezF.Robortella
iJ.C.Scaligera,zaakceptowanychprzezCorneillela(1660,Discoursdestroisunités),
olbrzymiwpływnaestetykęklasycyzmuwywarłaDeartepoeticaHoracego.Wydajesię,
żekategoriajednolitościdzieła,kryteriumstosowności,rozumieniemimesisjakoimitatio
(naśladowaniewzorówartystycznych),zasadaHplaisirutile”,koncepcjaHpoezjimalu-
44
