Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
czykryteriatewzadowalającysposóbpozwoliłyArystotelesowi
wyróżnićtrzyuznawanepóźniejrodzajeliterackie,tzn.epikę,lirykę
idramat.Jakpisaliśmy,StagirytaprzyjąłPlatońskądwudzielną
klasyfikację,przeciwstawiłdramatnaśladowaniuzapomocąopowia-
dania.Wprawdzieopowiadaćmożnateżnadwasposoby,alePoetyka
opisujedokładnietylkonarracjęwepopei,wktórejprzeważaHopo-
wiadaniewewłasnejosobie”;dytyramby—modalniepodobne—były
literaturąmartwą,reliktemprzeszłości.Filozofmówi,żeprzerodziły
sięonewtragedię.Możnastwierdzić,żePoetykastworzyłaogólną
teoriędramatuiepiki;słowolirykaniepadawtekścietraktatu.
PodobniejakPlaton,Arystotelespozostawiatujakgdybypuste
miejsce,określająctylkopotencjalnieformęwypowiedzi(wypowiedź
wewłasnejosobie),którąpóźniejszeteorieHwypełniły”treściami
lirycznymi
6
.
Wdalszejczęściwykładuporównujesięszczegółowoepopeję
itragedię.Szukająctego,cowswojejlogiceokreśliłjakodifferentia
specifica,acomawyróżniaćtragedięzcałejpoezji,filozofkierujesię
przesłankaminietylelogicznymi,copraktycznymi.Jakowidz,atakże
dokumentalistaprzedstawieńteatralnychstwierdził,żetragediawzru-
sza;prowadzitodopytania,wjakisposóbwzruszenieodbiorcy
uzasadnionejestbudowągatunku.Analizujeszczegółowokompozycję
utworówtragicznych,sposóbprowadzeniaakcji,dramatycznąjedność
izamknięcie,spójnośćfabuły,koherencjęprzyczyniskutków.Wde-
finicjiArystotelesa
Tragediajesttonaśladowczeprzedstawienieakcjipoważnej,skończonejiposiadającej
(odpowiednią)wielkość,wyrażonewjęzykuozdobnym,odmiennymwróżnychczęś-
ciachdzieła,przedstawieniewformiedramatycznej,anienarracyjnej,któreprzez
wzbudzenielitościitrwogidoprowadzadoHoczyszczenia”[katharsis]tychuczuć
7
.
Filozofuznajewyższośćtragediinadepopeją.Wprawdzieepopeja
naśladujezapomocąopowiadania,jestzzasadydłuższaodutworów
tragicznych,dysponujemożliwościąprzedstawieniakilkuwydarzeń
6
Tezęonieobecnościlirykiwgreckiejrefleksjioliteraturzesformułowałmiędzy
innymiG.Genette.Gatunkilirycznejakoproblempoetykipojawiłysięwpismach
Horacego.Szczegółowozajęłysięlirykąpoetykirenesansowe(Scaliger,Sarbiewski)
uogólniająccechytakichgatunków,jakpieśń,epitafiumczytren,awięcform
wyrażającychuczuciadoosóbbliskichpoecie.Świadomość,żewliryceautorwyraża
subiektywneprzeżycia,pojawiłasiędopieropodkoniecXVIIIwieku.
7
Ibidem,s.17.
34
