Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
podobniejakmalarzirzeźbiarz”.Niemniejjednak,wyliczającepope-
ję,tragedię,komedię,poezjędytyrambicznąpisze,żeformyteróżnią
sięmiędzysobązewzględunasposób,środkiiprzedmiotyna-
śladowania.Pierwszysposóbnaśladowania,charakterystycznydla
Homera,toopowiadanie:Hzapośrednictwemwprowadzonejosoby”,
lub—Hwyłączniewewłasnejosobie”;drugi—charakterystycznydla
tragedii—zachodziwtedy,gdyHwszystkieprzedstawionepostacie
wprowadzasięjakobezpośredniodziałające”
3
.Pisząc,żepoezjajest
naśladowaniemdziałańzapomocąmowyirytmu,Arystotelespomie-
szałodróżnioneuPlatonaplany:mówinietylkoonaśladowaniu
wsferzelexis,którewystępujewdramacie,aletakżeonaśladowaniu
działańbohaterówwopowiadaniuczystymiweposie
4
.
Utworypoetyckieróżniąsiętakżezewzględunaprzedmioty
naśladowania:innyrodzajrzeczywistościnaśladujekomedia,ainny
tragedia.Środkinaśladowania(rytmimowa)decydująoodmienności
poezjiodinnychsztuk,zarazemjednakodpowiednieelementystylisty-
czne,składającesięnaHwyraz”charakteryzująposzczególnegatunki.
Arystotelespiszeoformacjachleksykalnych(Himionazłożone”,Hpo-
spolite”,Hglossy”,Hmetafory”,Hneologizmy”,Hbarbaryzmy”)orazod-
miennychrytmachprzysługującychdytyrambowiczypoezjitragicznej.
Poetykanakreśliłakryteriaswoistościrodzajowej,którepozostały
aktualnedodzisiaj;sąto:pozycjapodmiotumówiącego,budowa
świataprzedstawionegoorazśrodkistylistyczne
5
.Powstajepytanie,
3
Poetyka,s.7–8.
4
Poetyka,s.8.ZaproponowaneprzezArystotelesakryteriaswoistościrodzajowej
byłyniehomogeniczne,mieszałyjęzyk(lexis)iświatprzedstawiony(logos).Niehomo-
genicznośćtęzachowałydodzisiaj.G.Genette,strukturalista,wewzmiankowanym
artykuleudowadnia,żewszystkieróżnicerodzajowemożnabysprowadzićdoróżnic
wtrybieopowiadania.GenettewracawtensposóbdoinspiracjiPlatona.Jednakpewne
stwierdzeniaStagirytypodejmująrozróżnieniamodalneijakgdybynawiązującdo
Platonapowiadaon:HPoeta[epicki]powinienmianowiciejaknajmniejmówićod
siebie,bonieztegoprzecieżwzględujestnaśladowcą.Oilewięcinniepicywystępują
wcałympoemaciewewłasnejosobie,itylkoniekiedyitoniewielerzeczyprzedstawiają
naśladowczo,on[Homer—Z.M.]—pokrótkimosobistymwstępie—wprowadza
natychmiastnascenęmęża,niewiastęczyjakąśinnąpostaćinadajeimjakiśokreślony
charakter,boniemauniegopostacibezcharakteru”.Poetyka,s.77.Łatwodostrzec
odmiennąwaloryzacjęfenomenówmimetycznych,deprecjonowanychprzezPlatona.
5
Por.M.Głowiński,A.Okopień-Sławińska,J.Sławiński,Zarysteoriiliteratury,
wyd.szóste,poprawione,Warszawa1986,rozdziałCzynnikiwyróżniającerodzaje
literackie.
33
