Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
RozdziałI
Jednązcechcharakterystycznychdlamelodramatu,jakpisałw1926r.S.Bałucha-
tyj,jestekspresywnośćidynamizmmowyorazdialogówpostaci.Ekspresjamowy
dotyczynietylkojejstronytematycznej,aleijejelementówstylistycznych.Mowę
charakteryzujążyweiekspresyjneintonacje,wyrazistośćleksykizewzmocnionymi
emocjonalnymisłowami,aogólnyrytmicznyszykustnychwypowiedzimanacelu
odczuciemowyjawniewzburzonej,nacechowanejnwielkimuczuciem”
.Emocjonal-
newypowiedziustnepostacimelodramatuzwyklejednoliteiniestojąwsprzecz-
nościzpostaciami,ichwizerunkamiicharakterem.Ekspresywnycharaktermowy
podkreślanyjestuwagami,towarzyszącymimowie;ichliczbawdowolnymmelodra-
maciejestobszerna,aleksykalnarozmaitośćświadczyoposzukiwaniuprzezdrama-
turgówżywychiniezawodnychtonówmowy.
Wyjątkowośćmowypoleganietylkonatym,żebyzaświadczaćoobecnościnwiel-
kiegouczucia”upostaci:woddzielnychprzypadkachmowazapieczętowujedynami-
ruchunzdarzenia”wtemacie,podkreśladramatycznąsytuację.Mowapatetyczna
zewzględunamiejsceswojegowygłoszeniawsztuceodpowiadaostrym,najbardziej
znaczącymjejtematycznymmomentom.Jejwielkośćpozwalapostrzegaćpełną
ekspresjęnietylkonuczucia”postaci,aleidanejtematycznejsytuacji.Mowaeks-
presywnapowinna,wedługzamysłudramaturga,dawaćmożliwośćśledzeniaolśnie-
wającegoprzeżywania,takjaktosiędziejepozamowąekspresywną,kiedymowa
towarzyszącaodpowiednimgestom-krokomniemacechlicznegoiprzytymdrama-
tycznegonuczucia”
.Stądnacechowaniemowyekspresywnejtrzebautrwalaćwprze-
sadnychformachprzeżywaniaaktywniedziałającychpostaci.Dobitnośćisiłatego
przeżywanianieobojętnedlamotywacjitowarzyszącegomowieuczynku-zacho-
wania.Wmelodramacieniemożnaszukaćpsychologicznegousprawiedliwienia
kierującegouczynkami-zachowaniamiwtymznaczeniu,jakmatomiejscewdra-
macieegzystencjalnymipsychologicznym.Zachowania-uczynkiwmelodramacie
usprawiedliwianeniepoprzezszczegółowąanalizęnuczucia”iniejegonpsycho-
logią”
,alewyłączniecharakteremmelodramatu(tematnnamiętności”)ijegosiłą.
Dynamicznytematyczno-obrazowybiegnuczucia”wmelodramaciewymagaza-
twierdzeniabezsprzecznychcechjęzykaemocjonalnegozsilnymi,nzaraźliwymi”
,
ekspresywnymi,ustnymiformami,jakoznakamidziałającejnczystej”emocji15.
1020Interpretacjatekstuartystycznego
Interpretacjajestsposobemżyciasztukiwczasieiprzestrzeni,asamaczynność
interpretacjijestpodobnadodialogowejformyobcowaniaczłowiekazesztuką.Cel
interpretacjidziełaartystycznegozamykasięniewrekonstrukcjipomysłuizamia-
ruautora,awkonstrukcjisensuiznaczeniawewspółudzialeczytelnikawprocesie
objaśnianiawłasnegorozumieniatekstu.Interpretacjajestprocesemtwórczego
15
С.Балухатый,Kпоэтикемелодрамы,tł.M.Pietrzak,n:ременникoтделасловестных
исскуств”
,III/1927,s.66-67.