Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ŚwiadomośćmetodologicznaprofesorówSzkołyGłównej...
29
Dwiekwestieniemogąujśćuwadzeczytelnikatychsłów.Popierwszeznaczące
jesttutraktowanieSzkołyprzedewszystkimjakoinstytucjiwychowawczejiuza-
lenienierozwojunaukiodspełnieniawarunkówpedagogiki.Podrugiezde-
finiowaniejejprymarnejzasadywformuleDporządkuposłuszeństwaprawu”,
uprzywilejowującegopowinnościoweraczejnirozwojoweaspektyedukacji.
Zdawałsobiezapewneprofesorsprawęzopresyjnegowydźwiękuwłasnych
słów,bopróbowałjeszczerozjaśniaćiłagodzićichsens,dającswoimprzyszłym
podopiecznymznamiennąDmetodologicznąradę”(P,5),któraznówraczejwy-
woływaćmogłaefektodmiennyodzamierzonego.Wierzącwdobrepoczucie
obowiązku,jakimkierowalisięmłodzimęczyźnizgłaszającysiędoSzkoły,oraz
ichdeterminacjęwdąeniudoszczytnegocelu,jakimjestnauka,przekonywał,
ejeśliczłowiekmusi(azakładał,emusi)ulegaćjakimśtrudnymwymaga-
niom,tozdecydowanielepiej,gdyrobitozDprzekonaniaichęci”niDzprzy-
naglenia”(P,23).Dodawał:Dbodopełnienietylkoformyprzepisów,anieich
ducha,jestponieniemsamegosiebie”(P,23).Doprawdytrzebabyłomiećsil-
neprzekonanieowartościstudiowaniaichęcidotego,ebyprzyjmowaćtak
zdefiniowanewarunkiobecnościwakademickiejwspólnocie.Adotegomóc
uwierzyć–jakchciałprofesor–
ewysiłekkształceniamonapodejmować
Dzgodnością”(P,23).
Jakiemiejscezostałowtejsytuacjiprzewidzianedlanauki?Leksykawypo-
wiedziPlebańskiegobyłatuwzdecydowanejopozycjidologikijegowywodu.
WprowadzającstudentówdoDświątyni”oświatywceluzdobyciaDskarbuducho-
wego”(P,2),profesorwskazywałnakoniecznośćprzezwycięeniadominacjima-
terialistycznegomyślenia,jakądostrzegałwewspółczesności,awywodziłjeszcze
zwiekuXVIII.Mówił:
Wszelkie[...]organiczneyciejestDduchowymprocesem”,któregoistotanarozwinięciu
iukształceniuumysłu,uczuciaiwolisięopiera.Takatonauka,takaoświata,będącłącz-
nikiemmaterialnegoiidealnegoświata,stanowiwielkośćnarodówijestnajpewniejszą
podstawąichszczęściaipomyślności.Dlategotenaniebezpieczeństwazagraającego
wiekowinaszemumaterializmuniemaszlepszegośrodkanadzidealizowanienaukiiy-
cia.Nieidealizmtedysam,jakotaki,alemyśl,naukągruntownąowarunkachświata
zewnętrznegoiwewnętrznegowspartaioświetlona,jestywiołemzapładniającymycie
ioświatę,narzeczywistychpodstawachbytuopartą,akucelomwszechświata,kupostę-
powiicywilizacjiludzkościdąącą(P,19–20).
PrónowtekściePlebańskiegoszukaćodpowiedzinapytanie,wjakisposób
naukamiałabyspełnićpokładanewniejoczekiwania.Monanatomiastzna-
leźćwanezastrzeenie,zgodniezktórymjejcelemniejestzdobywaniewiedzy
encyklopedycznej,leczDkształceniegruntownesercaiumysłu”(P,21),pro-
wadzącedodoskonaleniacharakteru,opartegonaumiłowaniudobra,prawdy
ipiękna.Tozatemgdzieśnaprzecięciuwskazańmoralnościchrześcijańskiej,
