Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
UrszulaKowalczuk
uczącejsięmłodzieytakachwilowarachubawielceszkodzi,borozrywatenłańcuch
organiczny,jakinasząmłodośćwiązaćwinienzcelamistarościiprzyszłościwogó-
le;wyrywanaszorganizmuspołeczeństwa,któregoszczęścieibłogaprzyszłośćprzede
wszystkimnarozumnym,właściwymaregularnymspełnianiuruchukadegokółeczka,
naporządkupracyizachodówkadejjednostkipolega(P,7–8).
Promowanewewcześniejszychcytatachtrzeźwośćipostęptuuzupełnionesą
okolejnepojęcia,którebędąwanewmyśleniuijęzykuwychowankówSzkoły
Głównej–organizmspołecznyipracę.Włączanesąonejednakwodmienny–ni
uznanypóźniejprzeznich–dominującyukładodniesienia,jakimjestboski
ład,anieujmowaneprzyrodoznawczoprawanatury;wprzypadkuzaśdrugiego
znichchodzinieopracęnaukowączyspołeczną,leczowysiłekduchowy.Przede
wszystkimzaśpojęciatezostanąpodporządkowaneinnym,mającymzasadnicze
znaczeniewhierarchiiwanościwykładowcy.Sąnimiporządekiprawo.
11
OkreślającoptymalneDwarunki”–wznaczeniukryteriówraczejnioko-
liczności–uprawianiairozwojunaukakademickich,Plebańskizwracałuwa-
gęnaanalogięmiędzytymiostatnimiaDporządkiemspołecznym”(P,8).Nie
chcącpodawaćDadnychszczegółowychpedagogicznychśrodków”(P,8,20),lecz
koncentrującsięnakwestiachgeneralnychiDzasadachogólnych”(P,20),wska-
zywałczynnikiregulująceyciespołeczneipraktykiakademickie.Sąto:po-
szanowanieDmoralnościiprawdziwejreligii”orazDzamiłowaniepracywcelu
zapewnieniasobiejaknajswobodniejszychwarunkówmoralnegoimaterialnego
ycia”(P,8).Oznaczato,ezarównopowołanienauczycieli,jakiuczniówpo-
winnosięopieraćnapodąaniuzagłosemsumieniaićwiczeniucnótmoral-
nych.Miałatobyćoczywiściemoralnośćchrześcijańska.Cowane–Plebański
wyjaśnia,emimopodobieństwamoralnościdoprawaniemawniejniczwła-
ściwegomuprzymusuwewnętrznego,leczgwarancjaDcałkowitejwolności”
(P,11).Lekturadalszychfragmentówjegowypowiedzipozwalamiećwątpli-
wościcodojejzakresu.Przyszlistudenciprofesorausłyszelibowiem:
WiadomoPanom,eporządekjestdusząwszystkiegostworzenia:spojrzyjcienacałą
naturę,naobrótciałniebieskich,nawszystkoto,conammądrośćiwszechmocność
Stwórcynajwydatniejpokazuje,czymesiętoodznacza?Aalinieporządkiem?Imiała-
byszkoła,instytutwychowującyczłowiekaiobywatelaniewpajaćtychzasadwmłodzie-
y?Czypodobnabybyłobeztegowzględukrzewićprawdziwąnaukę?Nigdy!Waność
tegośrodkapedagogicznegooceniciesami,gdyPanompowiem,etojestwzglądmia-
nowicieobyczajówiprzyzwoitościdotyczący.Porządekzaśwszelkipoleganawykonywa-
niuścisłymprzepisówdanych.
PotrzebysłuchaniaprawaniepotrzebujęPanom,potym,comjuwyejpowiedział,
dowodzić;agdzietomamłodziewzyczajaćsiędoporządkuposłuszeństwaprawu
wprzyszłymyciuobywatelskimtakkoniecznego,jeeliniewwyszychszkołach?(P,22).
11
Zob.wtymkontekścietekstGrzegorzaMarchwińskiego,SpokójwSzkoleGłównej.Uwagi
natematpublicznegoobiegupojęćiwyobraeńwWarszawienapoczątkulat60.XIXwieku,w:
SzkołaGłówna.Kręgiwpływów,red.U.Kowalczuk,Ł.Ksiąyk,Warszawa2017,s.265–280.
