Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Zamętiharmonia.ProfesorAleksanderTyszyński
21
zagadnieniembadawczymzzakresuhistoriiidziejówidei,którestanowiływa-
nywątekjegoprelekcjiwSzkoleGłównej.
PotrzechlatachwykładówwwarszawskiejuczelniTyszyńskizniesmakiem
odnotowywałDfizjologiczną”orientacjęZarysufilozofiinatury(1869)Henryka
Levittoux.PodobnieoceniałtępracębyłystudentSzkołyGłównej,Julian
Ochorowicz,pytającpozatymbezceregieli:DPocotagadanina,skoromona
rzeczwprostpowiedzieć?Tajemniczość,symbolistyka,nadzwyczajnesylogizmy
niepopłacająterazwnauce,zresztąp.Levittouxsamotymmówi”.Jestzatem
39
płaszczyzna,naktórejnauczycielspotykasięzeswoimiuczniami:wobrębie
przekonaniaowszechogarniającejtajemnicyycia,którejniesposóbogarnąć,
redukującludzkieperspektywypoznawcze.
KsiąkęnapisanąprzezLevittouxzestawiłTyszyńskizJuliuszaNiemiry-
czaBadaniamifilozoficznymitajemnicyycia(1869),zauwaająctakąmiędzynimi
rónicęnakorzyśćdrugiegodzieła:
Treśćtegopisma[...]wychodzizuznaniaharmoniiistnącychwcałościrozwicialudzkie-
go,leczztejstronyznaczniesięróni,ikiedyp.L[evittoux]głównierozwaałtoycie
podwzględemfizjologicznym,p.N[iemirycz]rozumieprzezniewyłącznieycieducho-
weitęstronęycialudzkiegotylkorozwaa.
40
Tejaprobatyniepodzieliłju–oczywiście–DPrzeglądTygodniowy”.Feliks
BogackiironizowałtamnadNiemiryczowymiTajemnicamiycia.
41
Tajemnicaycianiebyła–wedługzarównoNiemirycza,jakiTyszyńskiego
–wiedząradosną.TotemiałdoprzekazaniaDmłodym”krytykpodczasswoich
prelekcjiwSzkoleGłównej.Perspektywaharmoniinieredukowałabowiem
Dzamętu”materii,któryTyszyńskidostrzegałrówniewrytmachfizjologii,de-
cydującychospecyficefunkcjonowanialudzkiegomózgu,azatemte–czło-
wieczegoświatoodczucia.Przypomnijmynakoniec,ewlatachczterdziestych
Tyszyński,jakoautorMoreny,przepisałmottozPaniJeziora(1810)Waltera
Scotta:DTheysaymybrainiswarp’dandwrung”.Mózgzwichrowany,wyęty...
42
39
J.O.[J.Ochorowicz],[rec.]ZarysfilozofiinaturyprzezHenrykaLevittoux,DPrzeglądTy-
godniowy”1869,nr5,s.36.Zob.tame:DWogólecharakteremdziełajestchęćozłoceniatej
pigułki,jakąautorpodajenaszymkonserwatystom,pigułkiznowychpojęćnaukiifilozo-
ficznychpoglądów,natejeopartych;stądwypływanaciąganietradycyjnychokreśleńiwy-
razów,nibystarejszatynanowepostacieprzyrodniczychiantropologicznychzagadnień”.
40
A.Tyszyński,LevittouxiNiemirycz,w:tego,Pismakrytyczne,t.2,s.576.
41
F.Bogacki,Istota,znaczenieicelkrytyki,DPrzeglądTygodniowy”1871,nr15,s.132:
DJeelitakiidealizmmarozgrzewaćirozweselaćtenświat,tolepiejpomrzyjmyzmelancho-
liiizimnicy.Pięknycelnaznaczamyfilozofii,jeelimanamsłuyćpaliwemdorozgrzewania
ijakąśpozytywądorozweselania.Pięknyidealizm...Cosiętyczeporównaniamaterializmu
zpozytywizmem,uytegoprzezp.N[iemirycza],touwaam,ep.N[iemirycz]najmniejszego
niemapojęciaopozytywizmie,któremuobcymisąjakidealizm,takimaterializm”.
42
Zob.A.Tyszyński,Morenaalbopowieściblade,Warszawa1842.
