Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
M.Kowalski,D.Falcman,Świadomośćaksjologicznaipodmiotowośćetyczna.Analizyiimpresje,Kraków2010
ISBN:978-83-7587-666-6,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2010
ZamiastwstEpu
[...]Jakwięcczytelnikrozumie,książkataniejesttekstemciągłym,leczpowsta-
ławwynikuzestawieniaesejówiartykułówzredagowanychniezależniewroz-
maitychkontekstach.Ryzykującwprowadzeniekilkupowtórzeń,zachowałem
większośćszkicówwpierwotnejformie.Ichleitmotivstanowiefektodwrócenia
orazjegowagadlaanalizysocjologicznej.Centralnytematorganizujekolejneeseje
izawartewnichróżneujęciaproblemu26.
Zarysowaneceletekstuobjaśniają,dlaczegonieznajdziewnimCzytelnikobo-
wiązkowegomeritumpodręcznikówdosocjologiimoralności–bo,istotnie,zabrak-
niewksiążceR.Mertona,E.Durkheima,T.Parsonsaiwieluinnych.Celemnaszej
publikacjiniejestsystematycznywykładzsocjologiimoralności–nierościmysobie
absolutnieprawadomianatwórcówpodręcznika,powiedzmytomocniej–rezyg-
nujemyztegomianajużnawstępie.
Punktwyjściaksiążkijestnietypowyjaknapropozycjęzzakresusocjologii.
Odchodzimyodtreściowegoschematupublikacjispodszyldusocjologiimoralno-
ścinarzeczzagadnieńfilozofiimoralnej.Zgodzimysięztakimotopodsumowaniem
książki:problemyetykiznalazłyswesocjologicznedopowiedzenie–rozwinięcie–
orazinterpretację.Istotniejszymwymiaremprzeprowadzonychprzeznasanalizjest
działaniewsensieetycznym.Tojednozkanonicznychpojęćetyki.Warunkami
koniecznymitejosobliwejjakościowoaktywnościczłowiekasąświadomośćido-
browolnośćczynu.Przyjmująctakiezałożenie–musimywyjśćodświadomości,by
następnieprzyjrzećsiępodmiotowi,botylkoonmożemiećwolę,bytynieożywione
niepotrafiąniczegochcieć.Torównieżdlategownaszejpropozycjibrakujeszcze-
gółowegozreferowaniapoglądówE.DurkheimaiT.Parsonsa–którzypostulowali
jakąśformęspołecznegodeterminizmuwzględemwartości–jestonniemożliwy
zpunktuwidzeniaetyki.JaksłuszniezauważaJ.Nikitorowicz,„wielufilozofów,
niezgadzającsięzdeterminizmemspołecznymanijakimkolwiekinnym,pisało,
żeczłowiekjestskazanynawolność”27.SpostrzeżenieJ.Nikitorowiczajestważne
izobowiązujące.
Wolazawierasięwięcwpodmiocie,któregoteorię,jakjużtosygnalizowaliśmy,
rekonstruujemy.Określonawykładniadziałaniawsensieetycznym,któredookreśla
naszprzedmiotzainteresowań,ewokujeekskluzywistycznąkoncepcjępodmioto-
wościetycznej.MożeonanieznaleźćuznaniawoczachCzytelnikaoprzekonaniach
lewicowych–zaznaczmywięctymmocniej,żewykładniataniejestprawicowym
przedsądem.PojawiasięjużuArystotelesa,któryodmawiaetycznejpodmiotowości
dzieciom,iwidniejewzapisachwspółczesnychkodeksówprawa28.Niebudziwięk-
szychzastrzeżeń,żeuwalniasięwnichododpowiedzialnościzaczynynieletnich
poniżejokreślonegowieku,ludziupośledzonych,chorychpsychicznie.Faktemnie
26R.Boudon,Efekt...,op.cit.,s.22.
27J.Nikitorowicz,Kreowanietożsamościdziecka,GWP,Gdańsk2005,s.211.
28M.Szyszkowska,Uźródełwspółczesnejfilozofiiprawaifilozofiiczłowieka,InstytutWydawniczy
PAX,Warszawa1972,s.11–12.
19
